Ó Cuív agus an chuimhne pholatúil

Éamon Ó Cuív, Aire na Gaeltachta 2002-10

Sa cholún ‘Tuarascáil’ an tseachtain seo tá cur síos ar an méid a deir príomh úrlabhraí an fhreasúra i leith na Gaeilge/na Gaeltachta, Éamon O Cuív. Tá an t-alt bunaithe ar raiteas a d’eisigh Ó Cuív ar a shuíomh idirlín. Sea, an fear céanna a raibh go dtí le déanaí ina Aire Rialtais agus, fiú, go dtí anuraidh, b’é an Aire Gaeltachta.

Cuirim an méid sin in iúl de bhrí go gceapaim go bhfuil sé ligthe i ndearúd ag Éamon féin. Pé scéal é, is léir go bhfuil sé ag súil go bhfuil sé ligthe i ndearúd againne.

San alt seo, deir Éamon go leor agus é fuar go maith faoi pholasaí Ghaeilge/Ghaeltachta an Rialtais atá i gcumhacht anois.

Lena chois sin, bhí an Rialtas ag cothú “éiginnteachta” faoi ról Údarás na Gaeltachta trí mhoill a chur ar phróiseas ceapacháin phríomhfheidhmeannaigh nua. (Faoi láthair, tá príomhfheidhmeannach gníomhach, Seán Ó Labhraí, i mbun an eagrais atá freagrach as cúrsaí fiontraíochta sa Ghaeltacht.)

Anois, ní inniu nó inné gur thosnaigh éiginnteacht faoin bpost seo. Bhí Pádraig O hAoláin le h-eirí as i mí na Márta an bhliain seo chaite, trath go raibh, an Cuíveach ina Aire le cúram na Gaeltachta air. Ach toisc ‘éiginnteacht’ ag an am sin, d’aontaíodh ar shíneadh ama a thabhairt don Aolánach agus fagadh ann é go dtí deireadh na bliana seo.

I bhfírinne mar sin, níl an Rialtas atá i mbun an chúraim faoi láthair ach ag leanúint leis an bpolasaí a thionscnaigh Éamon féin.

Niorbh é sin an t-aon bhuile a bhuail O Cuív ar an Údarás, gan amhras, nó bhí sé ag laghdú go leanúnach an solathar airgid don aisínteacht i rith na seacht mblian do bheith san Aireacht – seo ag trath go raibh an Tiogar Cheilteach ag rith timpeall na tíre agus airgead ag doirteadh amach as na pócaí (chomh fada agus go raibh tú id chónaí i nDáilcheantar ina raibh Aire ann!).

Anois tá an tÚdarás beo de bhrí gur dhíol an áisínteacht roinnt scaireanna a bhí ina seilbh go dtí anuraidh. Mura gcuirtear le deontas an Údaráis go súntasach nuair a ghearrfar an chíste níos déanaí i mbliana, beidh a fhios ag an tÚdarás go bhfuil a phort seinnte.

Ach má tharlaíonn sin, ní feidir an locht ar fad a chuir ar an Rialtas atá istigh nó beidh cuid súntasach de le roinnt ar an Rialtas atá díreach imithe amach an doras.

Chuir sé fonn gáirí orm an méid seo a léamh agus é luaite leis an iar Aire.

Dúirt Ó Cuív gur chuir sé dhá cheist Dála ar an Aire Stáit atá freagrach as cúrsaí Gaeltachta, Dinny McGinley, TD. Dúirt Ó Cuív go raibh na freagraí a fuair sé “thar a bheith éiginnte”.

B’é an Cuíveach féin an máistir ar an bhfreagra éiginnte ar cheisteanna. B’é a scil an freagra a cheilt i gcaint fadalach leadránach faoi dlí agus a leithéid agus b’fhéidir go sleamhnódh sé píosa d’fhreagra na ceiste a cuireadh air isteach i measc na bhfochlasal, áit nach dtabharfaí faoi ndeara chomh súntasach is a raibh sé.

Agus é ag caint ar cheist na Straitéise 20 Bliain, bhí an méid seo le rá aige.

Thug an méid sin air a chreidbheáil go raibh ábhar eile imní ann faoina raibh i gceist ag an Rialtas maidir le straitéis 20 bliain na Gaeilge.

Arís b’é Ó Cuív féin ba mhó a chuir moill ar fhoilsiú na dréacht straitéise. Fán ar fhoilsíodh an Straitéis criochnaithe, bhí cuid mhaith den mhaith a bhí ann roimhe bainte amach as nó uisce curtha tríd.

Anois tá Aire nua, agus Aire Stáit nua, ag féachaint ar na ceiseanna seo. Nílim ag gabhail leithscéal ar son aon mhoill a dheineann siad ach mhaithfí dóibh ath-staidéar a dhéanamh ar an Straitéis seo. Tá moltaí ann ar cheart iad a chur i bhfeidhm láithreach – tá moltaí eile ann nár cheart a chur i bhfeidhm go brach agus is mó arís na moltaí nach bhfuil ann ach ar cheart a bheith ann nó ar baineadh amach iad, go léir le linn suí Ó Cuív agus a cháirde.

Ní miste liom go bhfuil sé ag cur na ceisteanna anois – nó tá na ceisteanna bailí anois an oiread is go raibh siad bailí nuair a bhí seisean i ndorchlaí na cumhachta.

Ag an am chéanna, mothaím go bhfuil sé ag labhairt amhail is nach bhfuil aon cheangal idir Éamon Ó Cuív agus é ag labhairt inniu agus an Éamon Ó Cuív a bhí i gcumhacht dornán seachtainí ó shin.

An fhaid is a leanann Éamon Ó Cuív agus Fianna Fáil leis an leagan seo de pholataíocht ‘Altzheimers’, is é sin ag ligint i ndearmad d’aon ghnó go raibh siad i gcumhacht ní dhá mhí ó shin, beidh siad i dtrioblóid leis an bpobal.

Ba mhór an bhuntáiste do FF dá mbeadh deacracht ag an chuid eile againn na rudaí a rinne siad – agus nár dhearna siad – agus iad i gcumhacht a thabhairt chun cuimhne.

Ag caint ar gan rudaí a ligint i ndearúd, bhí Ó Cuív i Múscraí trí bliana ó shin agus é ag caint ag ocáid de chuid Acadamh Fódhla. Trath an ama sin bhí dráma ag dul ar aghaidh faoi thodhchaí Lá Nua agus bhí cruinniú agam leis. I ndiaidh an chruinnithe, ná raibh aon rath air, cheannaigh mé deoch do, leathcheann fuiscí. Níl sin ligthe i ndearúd agam, a Éamoin, an chéad uair a chastar ar a cheile sinn, is do ghlaoch a bheidh ann!

Rialtas gan freasúra

Tá an aimsir go h-álainn faoi láthair. Bhuaigh foireann rugbaí na hÉireann ar Shasana ag an deireadh seachtaine, bua a tháinig sna sála ar bhua Éireannach eile ar Shasana i gcruicéad. Tá Banríon Shasana agus Uachtarán SAM ag teacht go h-Éireann go luath. Bí ag caint ar mhí na meala do Enda Kenny. Is cinnte go bhfuil gaoth ina sheol ó toghadh ina thaoieach é agus tá árdú meanman le sonrú ar fuaid na tíre.

Bhí gach rud go brea go dtí gur foilsíodh gan coinne Tuairisc Mhoriarty an tseachtain seo. Ní h-é go raibh easpa eolais faoin mhéid a bhí le rá sa tuairisc sin. Is cinnte go bhfuil ceisteanna le freagairt ag an Rialtas seo mar gheall ar an méid atá scríte sa tuairisc sin. Tá ceisteanna le freagairt ag Michael Lowry faoin gcleasaíocht a bhí ar bun aige agus é ina Aire, cleasaíocht a thug cabhair suntasach do Denis O’Brien an conradh a bhuachaint don bhfón póca. Mar gheall ar an gconradh sin, is é Denis O’Brien duine des na daoine is saibhre sa tír anois. Is leis nuachtáin agus staisiún raidió. Is deoraí cánach é anuas ar sin. Dar leis an dtuairisc, fuair Michael Lowry airgead agus iasacht airgid ó Denis O’Brien agus ceanglaítear an t-airgead leis an gcúnamh a thug Lowry do O’Brien. Ag an am go raibh seo go léir ag titim amach, bhí cúigear atá anois sa Rialtas seo ag suí timpeall an bhoird ag an gComhaireacht le Lowry. Cheapfá gurb é seo buille an bháis don Rialtas seo.

Fiú is gur dúradh sa tuairisc ná raibh aon mileán le cur ar an gComhaireacht sin, táimíd ag caint faoi 1995/6 ar eagla na mí thuisceana, mar gheall ar iarrachtaí Lowry eolas cuí a chur faoi cheilt óna chomhleacaithe Rialtais, tá ceisteanna le freagairt ag an Rialtas faoin deontas $50,000 a fuarthas ó mhathair chomhlacht ESAT, Telenor, seic nár athraíodh go h-airgead riamh agus ar tugadh ar ais.

Na ceisteanna go léir sin san áireamh, na h-amhrais a chothaíonn siad chun tosaigh inár n-inchinn, ní baol do Enda Kenny agus a Rialtas. Ar ndóigh tá móramh ollmhór aige ach fiú mura raibh, tá an freasúra chomh lag is gan brí nach féidir leis ach iad a shárú.

Ba bheag an béim a leag ceannaire FF, Mícheál Martin, ar eachtraíocht Michael Lowry. Conas a bhféadfadh sé nó ná raibh an Rialtas a raibh sé mar chuid de ar feadh ceithre bhliain deag ag brath ar vóta Michael Lowry ar feadh cuid mhór den tréimhse sin? Ní fheadar an raibh aon tairbhe a bheith ag cur ceisteanna ach an oiread faoin deontas ó Telenor? Mar a dúirt Enda Kenny, cén fath go mbeadh siad buartha faoi seic nár cuireadh sa bhanc nuair a raibh ceannaire FF ag glacadh le ‘whiparounds’ ag béilí?

D’iompaigh an cheistiú go seó grinn nuair a sheas Gerry Adams ar a dhá chos. Thosnaigh seisean ag cur ceisteanna faoi ‘níocháin airgid’ agus bhris lucht FG amach ag gairí. Agus iad ag scairteadh le gairí, ní fhéadfaí ach na focail ‘Northern Bank’ a chlos ós cionn torann an ghrinn. Creidim gur botún tubaisteach é ag SF Gerry Adams a chur ó dheas – b’fhearr i bhfad dá dtoghfaidís duine gan bagaiste Adams ina cheannaire. Is cuma liom, áfach, nó nílim ag iarraidh go dtiocfadh feabhas ar SF agus go mbeadh an pháirtí níos éifeachtaí. A mhalairt glan atá uaim. Is ailse i gcóras pholatúil na tíre é SF anois.

Nuair atá freasúra chomh lag agus chomh smálaithe le SF/FF againn, cé a chuirfidh na ceisteanna ar an Rialtas? Cé a chinnteoidh go ndéanfaidh an Rialtas beart de réir briathar?

Mar a dúirt fealsúnaí trath, ní h-amháin go bhfuil an t-adh le Enda Kenny go bhfuil móramh laidir ar a shon sa Dáil, is mó arís go bhfuil sé beannaithe mar gheall ar a namhaid a bheith mí-oiriúnach.

Drochmheas Shinn Féin ar an nGaeilge – ó bhéal Shinn Féin

Mr Doherty said Labour was “desperate” for power.

“I think Labour will concede to Fine Gael on a wide range of issues. I think they will accept cuts in social welfare. Labour will walk away with a few Fine Gael concessions on things like graduation tax and maybe the Irish language — not key economic issues,” he said.

B’shin a bhí le rá inné ag Pearse Doherty TD, ionadaí Shinn Féin i Donegal South West, agus é ag tracht ar na cainteanna atá ar bun idir an Lucht Oibre agus Fine Gael. Má bhí léargas ó dhuine ar bith ar fhíor mheas Shinn Féin ar an nGaeilge, sin agat é ó bhéal a’ chapaill. Síleann Pearse agus, ní foláir, SF gurb í an sop in áit na scuaibe.

Ar ndóigh rinne an pháirtí seo go minic roimhe. Noiméad amháin tá siad ag déanamh ‘buaileam sciath’ faoin gheallúint i gComhaontú Chill Rimhinn ach nuair atá ár n-aird in áit eigean eile, ní ghlacann siad an Aireacht Chultúir nuair atá sé ar phláta ós a gcomhair agus fágann siad ag an DUP agus leithéidí Nelson McCausland (Edwin Poots is Gregory Campbell roimhe) é chun sceannairt a dhéanamh ar an nGaeilge. Mar gheall ar sin bionn ar phobal na Gaeilge troid chúlgharda a fhearadh chun, mar shampla, an Chiste Craoltóíreachta a thabhairt slán ón dtua.

Roimh an toghchán seo, bhí go leor ráitis árd bhladhmannach ag Sinn Féin faoi chomh diograiseach is a raibh an pháirtí ar son na teanga, an páirtí ag maíomh go raibh siad in éadan moltaí Fhine Gael, mar shampla, faoi ábhar roghnach a dhéanamh den Ghaeilge don Ard Teist. Is léir ó chaint Doherty, áfach, nach mbeadh aon suim aige ina leithéid de chomhghéilleadh ó FG, dá mba rud é go raibh margántaíocht ar bun idir FG agus SF faoi chomhdhéanamh an Chomhrialtais atá le cur i réim, is dócha, go luath..

Polataíocht na fantasaiochta atá agus a bhionn ar bun ag Sinn Féin, iad ag ceapadh gur féidir leo an dubh a chur ina gheal ar an bpobal i rith an ama mar go dtuigeann siad nach mbeidh siad i gcumhacht ó dheas ar feadh na mblianta fada. Uaireannta, áfach, tagann an fhírinne chun solais, fiú más tre thimpist féin a tharla sé.

Tá éirithe le SF, áfach, an dubh a chur ina gheal ar sciar áirithe den phobal leis an bhfantasaíocht seo. Fiú gur eirigh le SF líon a suíocháin sa Dáil a mhéadú faoi thrí, chaithfeá a rá gur ait an scéal é go bhfuil fós níos mó iontaoibh ag an bpobal as Fhianna Fáíl ná mar atá acu as SF – dá olcas a rinne FF, sháraigh siad SF ar a laghad!

Murar féidir le páirtí radacach ar nós SF páirtí cosúil le FF a sharú, trath go bhfuil FF luaite mar phríomh namhaid an phobail ag na meáin is eile, ní mór do SF gan bheith ag tabhairt an iomarca súntais dá chuid bolscaireachta féin.

Agus maidir le ráiteas Doherty i leith ‘Labour’ a bheith ‘desperate for power’, cuireann sé an sean fhocal ina bhfuil na focail ‘pota’, ‘citeal’ agus ‘dubh’ luaite ann i gcuimhne dhom.

Lá na Sceanna Fada

Dá mba inné lá na sceanna fada, an lá a chur votairí na tíre (seachas an chuid sin san oirthuaisceart), inniu lá an dhoirteadh fola, an lá a fheicfimíd rian na sceanna ar aos pholatúil na tíre.

Tá sé luath sa chomhaireamh go fóill chun a bheith ag tuar cé h-iad a chaillfidh a suíocháin – ach is é sin an cuid is blasta de lá an chomhairimh, maith go leor bheith ag buachaint ach is fearr arís nuair atá an namhaid á bhualadh faoi chois.

Deirtear linn go bhfuil suíochán Máire Ní Chochláin i mbaol agus de réir phobalbhreith RTÉ aréir, agus votairí ag fágaint na n-áiteanna votaíochta, bhí roinnt na votaí mar seo i leanas:

FG: 36.1
FF: 15.1
Lucht Oibre: 20.5
Sinn Féin 10.1
Neamhspleach 15.5
An Chomhaontas Glas 2.7%

Tá sé soiléir gur fuil FF a bheidh á dhoirteadh inniu, rud a bheidh go h-olc agus go maith don pháirtí, chomh fada agus go bhfaightear réidh le na sean díneasáir a thug sinn ar fad go dtí an phointe seo i stair na tíre, i bhfiacha leis an IMF/EU, ag cosaint na mbanc le h-airgead na mbocht.

Beidh mé ag coimead mo shúil ar chúrsaí i rith an lae ach is féidir bheith ag féachaint ar leithéidí Gaelscéal, a bheidh beo inniú ó h-ionaid chomhairimh, agus Raidió na Gaeltachta a thabharfaidh mion léargas dhúinn ar gach vóta i ngach mbaile fearainn sa tír (an mbeidh siad ábalta an choill a fheiscint seachas na crainn?) agus TG4 a bheidh beo ó mheán lae agus Cathal Mac Coille sa chathaoir.

Ar ndóigh tá twitter ann agus gheobhaidh tú an chéad radharc ar na bhfigiúirí ansan ó #ge11 agus tá tailí á reachtáil ag @suzybie. Ar twitter a chualathas ar dtúis go raibh Paul Gogarty ag geilleadh nach ath-thoghfaí é.

Ar aghaidh leis an sorcas….

Tugaim m’uimhir 1 do Eimear…

Ceannairí na Mórphairtithe i mbun diospóireachta ar TG4

Dá bhfaighinn mo rogha den triúr acu

Tá sé dearbhaithe anois ag TG4 go mbeidh diospóireacht idir na gceannairí, iad san atá san iomaíocht do phost an Taoisigh ar aon nós, á chraoladh ag an staisiún ar an gCéadaoin, 16 Feabhra, ag 7in. Beidh an diospóireacht á thaifeadadh níos luaithe an lá céanna, ag a 10rn, chun deis a thabhairt do TG4 fotheidealú a dhéanamh ar an bplé. Eimear Ní Chonghaile a bheidh sa chathaoir. Cé go gceapaim féin go ndéanfaidh sí jab brea, b’fhearr liom Páidí Ó Lionaird a bheith ann ós rud é go bhfuil sé ag laithriú an t-aon clár chúrsaí reatha atá ag TG4. Tá difríocht mór idir laithriú chláracha chúrsaí reatha agus feasachán nuachta. Tá súil agam nach mbaineann an chinneadh seo le RTÉ a bheith ag iarraidh baint a bheith acu leis an ocáid stairiúil seo, a la Charlie Haughey ar an Champs Élysées nuair a bhuaigh Stephen Roche Le Tour i 1987. I gcaitheamh na mblianta fada nior dhein RTE tada chun diospóireachtaí den chineal seo a reachtáil agus a chraoladh.
http://ow.ly/3SlNe

Deireadh na Dála…tús an fheachtais

Faoi dheireadh thiar tá an 30ú Dáil ar scor agus na teachtaí ag ardú a seol is iad ag ullmhú d’fheachtas nua nó do saol nua taobh amuigh den pholataíocht. Thug An Taoiseach, Brian Ó Comhain, a oráid dheireanach sa Dáil inniu agus é ag ráite aige ón oíche aréir [Dé Luain] nach mbeidh sé san iomaíocht don Dáil i mbliana.

Bhí go leor Gaeilge ina oráid – agus in oráid Enda Kenny freisin – agus bhí sé oiriúnach. Ni h-é go raibh croí Brian Ó Comhain san áit mícheart – ní raibh an t-adh leis agus chothaigh sé go leor deacrachtaí do féin – ach is dócha gur féidir a rá gur dhein sé, mar a dúirt sé féin, a mhíle dícheall. Bhí cúpla focal Ghaeilge in oráid Éamon Gilmore chomh maith – leath líne ó dhán Raifteirí’. Go deimhin bhí ceannairí na bpríomh phairtithe ar fad ag baint úsáide as an dán céanna….

Deirtear linn go mbeidh an fheachtas romhainn ar an toghchán is tabhachtaí i stair na tíre. Feachtas stairiúil, is cosúil, mar den chéad uair riamh, beidh díospóireacht i nGaeilge ar TG4. B’é seo sprioc a chuir mé romham nuair a chuireas m’ainm chun tosaigh sa chomórtas phoiblí le bheith i m’ionadaí phoiblí ar Bhórd TG4. Anois, ar amharaí an tsaoil b’fhéidir nó ‘events, dear boy, events’, tarlóidh sé agus tá cuireadh seolta ag an staisiún chuig ceannairí na dtrí mórpháirtí, Fianna Fáil (Mícheál Martin), Fine Gael (Enda Kenny) agus An Lucht Oibre (Eamon Gilmore), chun páirt a ghlacadh i ndiospóireacht a chraolfar BEO, is cosúil, ag 10 AR MAIDIN, ar an 16ú Feabhra, naoi lá roimh an olltoghchán.

Is cuma liom triúr nó cúigear bheith sa dhíospóireacht – ba chuma liom freisin, go deimhin ba mhaith liom, dá mbeadh diospóireachtaí foirmeálta idir urlabhraithe na bpairtithe sna príomh réimsí, cúrsaí oideachais, sláinte, gnó agus fiontraíocht is airgeadais, Gaeilge/Gaeltacht.

Ach tá sé tabhachtach go mbeadh diospóireacht ann idir iad san a fhéadfaí, go réadúil, bheith tofa mar Thaoiseach. Agus má tá sé tabhachtach go mbeadh sé ann i mBéarla, tá sé chomh tabhachtach céanna go mbeadh sé i nGaeilge.

Feicim go bhfuil ráiteas éisithe ag Conradh na Gaeilge ag cur fáilte roimh an dhiospóireacht stairiúil seo. Tá tagairt sa ráiteas céanna don éileamh ar gach páirtí go mbeadh an Ghaeilge ina chroí-ábhar san Ard Teist. Tá ceangal laidir idir an dhá rud, creidim, Má bhionn an diospóireacht seo ann uair amháin, beidh sé tabhachtach leanúint leis an nós seo agus má leantar cothóidh sé bunriachtanas d’ábhar ceannairí sna toghcháin amach anseo: is é sin go mbeidh Gaeilge ag aon duine ar mhaith leo bheith ina ceannaire ar mhór pháirtí. Ciallaíonn sin, d’fhéadfá a rá, go mbeadh Gaeilge ag furmhór mhór na bpolaiteoirí, is é sin má tá suim acu i gceannaireacht a bpairtithe. Caithfidh sin cuidiú leis an nGaeilge a choimeád ina chroí-ábhar san Ard Teist amach anseo.

Creidim go laidir gur fearr i bhfad iacaill a chur ar cheannairí pholatúla an dea-shampla a thabhairt ná bheith ag caint de shíor faoi ‘stadas oifigiúíl’ agus ‘caipéisí’ is reachtaíocht bheith aistrithe go Gaeilge fiú is go bhfuil a fhios againn nach mbionn cainteoirí Ghaeilge á lorg nó á léamh. Ach sin mo shean phort….

Deireadh ré FF?

Caithfidh mé a rá nár mhúscail an choinbhleacht is déanaí maidir le ceannaireacht FF morán spéise ionam. Bhí an cheart ag Mícheál Ó Mairtín faoi rud amháin – is é sin nach raibh an iarracht seo fáil reidh le Brian Cowen cosúil le h-iarrachtaí eile fáil reidh le ceannairí eile. Ní filleadh ar na sean laethannta a bhí ann, de réir mar a mheabhraigh sé do Mhiriam O’Callaghan ar Primetime anocht.

Is cuimhin liom agus mé im dhéagóir, beagnach triochadh bliain ó shin, nuair a bhíodh, cheapas, iarracht gach ré mhí fáil reidh le Charlie Haughey. Bhí an Teachta Dála áitiúil, Dónal Ó Múineacháin, luaite le Seoirse Ó Colla – b’é iar chéile chomhraic Charile a nocht leacht in onóir d’athair an TD ós cómhair seipeal Chúil Aodha go luath i ndiaidh Conspóid na nArm. Is minic a chuaigh mé ag imirt cartaí ag Siopa Uí Dhuinnín agus istigh romham bheadh Aire Rialtais éigean agus é ag feitheamh ar ghlaoch le cuairt a thabhairt ar Mhuintir Mhúineacháin.

Ar aon nós, níor toghad Ó Colla riamh. Sheas Charlie an fhód go deireadh na 80aí, geall leis, nuair a sheas ceathrar an fhód ina choinnibh – Noel Dempsey, MJ Nolan, Seán Power agus,ní fheadar, Charlie McCreevey(?). Ansan tháinig Albert Reynolds agus ina dhiaidh sin Bertie….agus tá’s againn cad a tharla ansan!

Dá mba scannán é an mhír dheireannach sa dhráma seo, bheinn tar éis siúl amach i bhfad ó shin. B’é Mícheál Ó Mairtín, an Corcaíoch Mícheál Ó Mairtín, a rinne ceangal éigean, ceangal lag ar éigean, idir mé agus na h-eachtraí is déanaí.

Tá gean éigean agam ar Ó Mairtín mar le linn dom bheith im mhacléinn i gCorcaigh, tháinig sé ag canbhasáil go dtí an tigh ina rabhas ag fánacht. Tar éis tamall a chaitheamh ag caint leis, mhíníomar do nach mbeimís ábalta votáil dúinn de bhrí go raibh ár vótaí sa bhaile, i dtoghcheantair eile.

Ó bunaíodh Fianna Fáil i 1926, bhí gach ceannaire d’Fhianna Fáil ina Thaoiseach uair éigean le linn a réimeas: Eamon Devalera, Seán Lemass, Jack Lynch, Charles Haughey, Albert Reynolds, Bertie Ahern agus, anois, Brian Cowen. Pe duine a thoghfar ina chomharba ar fhear Uibh Fháilí, gach seans nach mbeidh sé – nó sí – ina T(h)aoiseach.

An droch rud é sin don tír. Ní fheadar. Níl aon bá ar leith agam le FF nó aon pháirtí eile. Deinim mo roghanna bunaithe ar mo thuiscint ar cad é an rud is fearr don tír ag an am. Iad san a bhionn feargach liom de bhrí nach dtacaím le FF nó SF, amhail is gur cheart do gach Ghaeilgeoir bheith ag tacú le na pairtithe sin mar go mbionn polaiteoirí na bpairtithe sin ag déanamh geallúintí nach gcomhlíonfaidh siad ar cheisteanna teanga. Ní thagaim leis an gceartcreidmheachas sin. Ach ní h-ionann sin le rá go dtacaím le FG nó an Lucht Oibre nó aon phairtí eile, beag nó mór.

Tá sé luath sa lá, b’fhéidir, bheith ag scríobh feartlaoi FF. Táim cinnte go gcreideann SF go bhfuil a lá ag teacht go luath mar go bhfuil siad, de réir a cheile, ag goid éadaí FF. Ón méid atá feicthe agam go dtí seo, tá SF chomh snásta céanna ag bronnadh na bhféiríní ar a gcuid tacadóirí. Bí cinnte go bhfuil ceacht nó dhó foghlamtha acu ón am go raibh David Trimble ag iarraidh orthu oiliúint tí a chur orthu féin.

An rud is measa a fhéadfadh tarlú don tír seo anois go gcuirfí SF i rialtas in áit FF. Ach sin mo bharúil – agus is cinnte go bhfuil malairt tuairimí amuigh ansin…

Fianna Fáil agus Sinn Féin: Tweedle dum agus Tweedle dee

Is cuimhin liom nuair a ceapadh Brian Cowen ina Thaoiseach – agus ba cheapachán seachas toghchán a bhí ann – go raibh dóchas éigean agam go raibh ceannaire ag an tír a thuig, b’fhéidir, go raibh gá le ceannaireacht. Thóg sé mo chroí gur labhair sé as Gaeilge ina chéad oráid – ba rud fónta é sin ar a shon agus nuair nár craoladh an mír i nGaeilge ar shuíomh an Irish Times, rinneas gearán agus fuaireas leithscéal ón eagarthóir, Geraldine Kennedy.

Ní raibh an t-adh leis cinnte ach, mar a dúirt Bill Clinton, agus é ag tagairt do chúrsaí spoirt:

Golf is like life. All the biggest wounds are self inflicted.

Cé gur thosnaigh sé go maith agus é ag caint go macánta is, fiú, go spreagúil leis an bpobal, chuaigh sé ó mhaith go tapaidh agus ba thubaiste ‘caidrimh phoiblí’ a réim ag an deireadh.

B’é a shlánaigh Fianna Fáil ag an olltoghchán deireannach – ach is cosúil go ndeinfear ollscrios ar an bpáirtí ag an toghchán seo agus gur ar fhear Uibh Fháílí a bheidh an locht á chur. Gan amhras ní raibh sé leis féin ag an mbarr. Bhí sé timpeallaithe ag lucht gaimbín agus ‘lucht sea’. Fuair lucht ‘sea’ ardú céime agus d’fhan an chuid eile ina dtost go dti anois. Ná bíodh aon dul amú ort, ní leas na tíre atá ag déanamh tinnis d’amhrasáin FF ach compórd a suiocháin féin. Níl aon cruthúnas chomh soiléir ar sin ach an socrú a rinneadh, faoi choim, go mbeadh ciste ollmhór ar fáil do Theachtaí Dála a bheadh ag eirí as ag an toghchán seo… Go deimhin beidh tuarastal níos fearr – nó pinsean más fearr leat – ag na Teachtaí is na hAirí atá ag eirí as ná mar a bheadh dá dtoghfaí iad in athuair.

Má eiríonn Brian Cowen as inniu, nó i gceann cúpla lá, díreach roimh an Olltoghchán nó ina dhiaidh, ceapfaidh FF go mbeidh siad ábalta an titim tubaisteach a mhoilliú. Ní tharlóidh sin. Tá rás FF rite – agus b’fhéidir nach mbeidh FF ina fhórsa níos mó i saol na tíre. Arís ní feidir an milleán a chur ar fhear amháin – Brian Cowen nó Bertie Ahern – as sin. Tá an locht ar an bpáirtí trí cheile nó tá siad go léir chomh h-olc lena chéile. Gach duine acu ag geall leis gach deis, rinne siad an rogha éasca agus mí cheart. Cuirim i gcás an bannaí a thug FF do na bainc, an Banc Angla Éireannach san áireamh, agus Acht na dTeangacha Oifigiúla, cairt mhaorláthach gan tairbhe, na meaisíní votála Tá samplaí eile ann nach luafaidh mé faoi láthair.

Na roghanna ceart: an dleacht ar mhalaí plaisteacha agus an chosc ar chaitheamh tabac.

Bhí bá na nGaeilgeoirí – a bhfurmhór acu ar aon nós – riamh le Fianna Fáil. Bhí FF i gcónaí ábalta an rud ar theastaigh uainn a chlos a rá. An cuimhin libh an gheallúint roimh an Olltoghchán deireannach: go mbeadh Aire sinsearach le cúram na Gaeilge is na Gaeltachta orthu? Chomhlíon siad an gheallúint, maith go leor, ach rinne siad cuimil a mhailín den bhuiséad, rud a fhagann go mbeidh an nGaeltacht buailte níos troime ná earnáil ar bith eile ag an mbuiséad.

Anois is cosúil go bhfuil Gaeilgeoirí ag féachaint i dtreo SF agus is cinnte go mbeidh na ‘rudaí cearta’ á rá ag an bpáírtí sin agus iad ag iarraidh ár vótaí a mhealladh. Ach an oiread le FF, ní dheineann SF beart de réir briathar agus, go deimhin, uaireannta is ar aimhleas na Gaeilge a ghníomhaíonn siad. Fiú má tá corr Ghaeilgeoir ‘mór le rá’ ar bórd acu, feictear dom gur pairtí é nach gcreideann i rud ar bith ach cumhacht ar son na cumhachta agus, mar a chonacthas ó thuaidh den teorainn, gur beag a dhéanfaidh siad ar son na Gaeilge agus iad i gcumhacht.

Mar atá ráite agam roimhe, níl idir FF agus SF ach am. Agus tá SF ag iompú ina FF lite go h-an tapaidh. Agus sinn ag iarraidh ceannasaíocht stuama a chur i bhfeidhil ar an dtír san olltoghchán, ná deinfimís meancóg agus tweedle dum a thoghadh in áit tweedle dee

Sinn Féin agus Fianna Fáil le comhnascadh – Fianna Féin

Samhlaím go mbeidh athchumadh á dhéanamh ar thírdhreach pholatúil na tíre seo sna blianta atá romhainn.   Agus é sin ar aigne agam, ba mhaith liom tús a chur le machnamh ar chuma is ar chomhdhéanamh cúrsaí pholatúla taréis an Ollchrith (toghchán) san Earrach.

Mar thoradh ar an bplé a bhí againn le cúpla lá anuas ar thitim na pingine, agus mar fhreagra ar chomórtas Ronáin Mhic Aoidh Bhuí ar RnaG, ba mhaith liom páírtí nua a mholadh, páirtí na féin leasa, comhnascadh idir mháistrí na tréithe sin, Fianna Fáil agus Sinn Féin.

Leanfar leis an bplé seo sna laethannta romhainn

Seo chugainn….Fianna Féin.