Na Gradaim Cumarsáide….

Anocht, ag ocáid cheiliúrtha i dTeach Farmleigh i bPairc an Fhionnuisce i mBaile Atha Cliath, bronnfar Gradaim Cumarsáide an Oireachtais ar ‘réaltaí’ na meáin Ghaeilge.

Is deas an rud ocáid dá leithéid a bheith ann chun aitheantas a thabhairt do dhea shaothar agus do ghairmiúlacht na n-iriseoirí, na n-aisteoirí, na laithreoirí agus, cá bhfios, na mblagadóirí a bhionn ag saothrú leo i ndomhan bheag na meán Ghaeilge.

Is seana phort agam é nach doigh liom go bhfuil an comórtas seo á reachtáil i gcaoi a aithníonn an obair is fearr seachas go mbionn na ‘Oscars’ seo á mhalartú ó bhliain go bliain idir na cáirde.    Ní painéal moltóirí a chineann cé bhfaigheann na gradaim ach sórt vóta phoiblí – níl a fhios agam cé chomh poiblí is atá sé ach tugtar cuireadh do dhaoine a rogha i naoi gcinn de chatargóir a ainmniú agus ansan bionn vóta ar líne.   Níl a fhios againn cé mhéid daoine a bhionn ag votáil nó cé chomh fairsing is atá an toghlach.

Is é an t-aon chomórtas ar chlár an Oireachtais nach mbionn moltóirí ag cinneadh cé a bhaineann – nó nach mbuann na gradaim.

Ar ndóigh is cás trom d’fhinniúna ghéar é seo – ní fheadar an méid uair a deineadh mé ainmniú do ghradam ach ní raibh riamh píosa criostail im ghlaic is mé ag dul abhaile seachas uair amháin nuair a bhuaidh Lá an Buaic Ghradam, cúpla seachtain tar éis dúinn athsheoladh mar nuachtán laethúil i 2003.   Bhíomar bródúil as an mbua sin – cé gur thuigeas i gcónaí nár tugadh aitheantas mar is ceart don ard chaighdeán iriseoireacht a foilsíodh i Lá/Lá nua sna blianta ina dhiaidh sin agus gur sórt gradam é an gradam a fuarthas ar an ocáid sin a thabharfá do dhuine as cloch mhíle a bhaint amach seachas gradam ar fheabhas ár gcuid oibre.

É sin go léir ráite, táim chun mo ghradaim féin a bhronnadh inniu.  Níl aon criostal i gceist, ní cheannóidh piúnt don bhuaiteoir fiú.  Níl ann ach aitheantas do na daoine sin a chreidim gur eirigh go sár mhaith leo le linn na bliana seo chaite.

1.  Clár Raidió na Bliana:  Blas BBC Raidió Uladh

2. Pearsa Raidió na Bliana; Ronán Mac Aodha Bhuí, RnaG

3.  Clár Teilifíse na Bliana:   Na Cloigne

4.  Pearsa teilifíse na bliana:  Brian Tyers – GAA Beo

5.  Aisteoir na Bliana:   Donncha Crowley (An Crisis, An Béal Bocht)

6. Iriseoir Chló na Bliana:  Breandán Delap (Beo.ie)

7. Colúnaí na bliana:  Gearóid O Cairealláin (Nuacht 24)

8.  Buaic Ghrádam Cumarsáide:  Nuacht 24 (Tá’s agam gur bronnadh an gradam seo ar Foinse 1996-2009 roimhe seo ach is do Foireann Nuacht 24 atá an gradam seo tuillte i bhfianaise an méid a rinne siad gan deontas le linn na bliana seo cháíte!)

9.  Réalt na Bliana: Cliar, Criú agus Foireann Léirithe ‘Na Cloigne’

Ar ndóigh níl cuid de na roghanna thuas luaite ar na ngearrliostaí do na gradaim fiú.  Bíodh san mar atá.   Nílim ach ag iarraidh aitheantas phoiblí a thabhairt do na daoine a chuaigh i bhfeidhm ormsa.   B’fhéidir go bhfuil bhúr rogha féin agaibh – agus tá fáilte romhaibh iad a chur ós comhair an tsaoil anseo.

Dráma ar chúl stáitse ag an Taibhdhearc

Níl aon dráma ar an ardán ag ‘Amharclann Náisiúnta na Gaeilge’ – An Taibhdhearc – faoi láthair agus ós rud é nach mbeidh aon mhaoiniú á fháil ag an amharclann ón Roinn Ghnóthaí Pobail, Gaeltachta agus Comhionannais i  mbliana, gach seans nach mbeidh aon léiriú ar ardán na Taibhdheirce i 2010 ar fad.

Dála an scéil, thugas cuairt ar shuíomh na Roinne níos luaithe inniu.  Is cosúil nach bhfuil an scéal cloiste ag an Roinn go bhfuil ainm nua ar an Roinn – nach an Roinn Ghnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta atá ar an Roinn níos mó ach an Roinn Ghnóthaí Pobail, Gaeltachta agus Comhionannais.

Cad é mar gheall ar chomhlachtaí Ghaeilge sa Ghaillimh go gcaitheann siad ‘X Náisiúnta na Gaeilge’ a chur orthu féin?   Foinse isea ‘nuachtán náisiúnta na Gaeilge’ agus An Taibhdhearc an Amharclann Náisiúnta.

Fagfaimíd Foinse mar atá go fóill – cé go bhfuil seans agat votáil ar shon foireann iriseoireachta Foinse 1996-2009 do bhuaic gradam cumarsáide an Oireachtais anseo.  Fhaid is atá tú ann, b’fhéidir go ndéanfá votáil sna catargóirí eile fosta.

An rud a bhaineann leis An Taibhdhearc go bhfuil na dóirse dúnta ann ó bhí 2007 nuair a chuaigh an amharclann tre thine.  Tá daoine a deir go raibh meoin Bhoird na Taibhdheirce dúnta i bhfad roimhe sin.  Tá tuairiscí éagsúla ann faoin méid airgid a fuair an Taibhdhearc mar chúiteamh ar an dámaiste a deineadh – deirtear liomsa gur €180,000 a fuarthas ón gcomhlacht arachais.  Tá sé á thuairisciú ar Raidió na Gaeltachta gurb é an fhigiúir atá á thabhairt amach ag an dTaibhdhearc gur €120,000 atá i gceist.  Más fíor sin, ciallaíonn sé go bhfuil €60,000 imithe ar iarraidh nó, ar a laghad, as radharc.

Ach tá go leor a fhéadfaí a dhéanamh le €120,000 nó €180,000.   Cur le sin airgead a gheall an Roinn anuraidh ar an gcoinnioll go mbeadh airgead ag teacht ón gComhairle Cathrach agus bheadh cnapshuim deas ann chun obair dheisiúchán a dhéanamh.  Sna pictiúir a taispeanadh ar TG4 aréir, ní raibh aon fhianaise gur deineadh morán dochair don amharclann féin ach tuigtear go bhfuil dochar áirithe déanta don chóras leictreachais.

Níl aon airgead ag an gComhairle Cathrach chun tabhairt faoi bhailiú brúscair agus cúramaí eile dá leithéid agus mar sin de is beag seans atá ann go dtiocfaidh siad chun tosaigh le h-airgead do phlean uaillmhianach na Taibhdheirce suas le €900,000 a infhéistiú san fhoirgneamh.     Tá seo ráite ag an gComhairle faoi thrí leis an dTaibhdhearc.

An féidir go bhfuil an Taibhdhearc – nó ar a laghad an bórd stiúrtha – den tuairim gur féidir leanúint ar aghaidh amhail is nach bhfuil géarchéim sa gheilleagar agus go dtiocfaidh airgead ina dtreo mar, mar a dúirt Roisín Ní Dhuignáin, Cathaoirleach na hAmharclainne, ar Nuacht TG4, ‘is muidne an Taibhdhearc, is muidne Amharclann Náisiúnta na Gaeilge’.

I gcead do Roisín agus a comhleacaithe, níl tada náisiúnta faoin Taibhdhearc faoi láthair.  Dream beag ó chathair na Gaillimhe atá ar an mbórd agus ní fhacthas dráma ón Taibhdhearc anseo i Múscraí nó in aon ngiorracht dúinn le cuimhne na gcat.    Deirtear liom go raibh dráma brea, leagan Ghaeilge de The Cripple of Inis Meáin, ar an ardán ann anuraidh, léiriú de chuid Beairtle M. O Flatharta – ach níor chuaigh sé ar chamchuairt sa taobh seo tíre.

Ní féidir le h-aon dream Amharclann Náisiúnta na Gaeilge a thabhairt orthu féin gan meas mar is ceart a léiriú don méid atá ráite sa mhaíomh sin – má tá An Taibhdhearc náisiúnta, ba cheart go mbeadh a rian le tabhairt faoi ndeara timpeall na tíre ar fad, thuaidh agus theas.  Níl sin amhlaidh.   Ba cheart go mbeadh daoine ar an mbórd atá ionadaíoch ar phobal Ghaeilge na tíre.  Nil sin amhlaidh.    Ar an dul chéanna, níor cheart go mbeadh Amharclann na Mainistreach ag tabhairt an Amharclann Náisiúnta uirthí féin gan í bheith ionadaíoch ar phobal na Gaeilge nó ag déanamh riar ar an gcuid suntasach den phobal ar mhaith leo, anois is arís, dráma Ghaeilge a fheiceáíl ar ardán na hAmharclainne ar Shraid na Mainistreach!

Anuas ar sin, tá ceist eile ann.  Céard faoin airgead a raibh luaite i mbuiséad na Roinne leis an Taibhdhearc don bhliain seo ach nach bhfuil ar fáíl anois don amharclann de bhrí nach bhfuil an Roinn sásta leis an bplean ghnó atá curtha chun tosaigh ag an dTaibhdhearc.  Isteach is amach le €450,000 a bhí ar fáil don Taibhdhearc anuraidh – méid súntasach airgid.

Nár cheart an t-airgead sin anois a roinnt ar leithéidí an Chomhlachas Náisiúnta Dramaíochta – comhlacht atá náisiúnta gan aon agó nó ceist – agus compántais dramaíochta ar nós Salamandar, Aisling Ghéar ,  Fibín agus eile, compántais atá ag déanamh a seacht ndícheall dramaíocht na Gaeilge a bheathú trath na h-eigeandála eacnamaíochta, an trath is géire go bhfuil gá leis an dramaíocht céanna, dar liom?

Beag an baol go mbeidh an Roinn ag iarraidh an t-airgead atá coigilte leis an diultú don Taibhdhearc a threorú i dtreo dramaíocht na Gaeilge, cheapfainn, ach b’fhéidir gur bhfiú an cheist a chur mar sin féin.

Is léir go bhfuil gníomh nó dhó fagtha sa dhráma seo go fóíll.  Is mór an trua gur ar chúl an ardáin seachas i lár stáitse atá an dramaíocht seo ag titim amach.  Ag an am chéanna, déanfadsa iarracht an spotsholas a dhíriú i dtreo an aicsin….

Gradaim Cumarsáide 2.0

Ritheann sé liom agus mé ag déanamh mo mhachnamh ar na thorthaí na nGradam Cumarsáide ar an Aoine go bhfuil gá le h-aisfhreagra eile seachas gearán is teoiricí comhcheilge.

Baineann na Gradaim Cumarsáide faoi mar atá siad leagtha amach agus á bhronnadh le blianta fada anois le ré eile, leis an chéad seo chaite. Gradaim analógacha le h-aghaidh meáin analógach atá i gceist. Mairimíd sa ré digiteach – níl siad in oiriúint don ré sin nó do na meáin ina bhfuilimid ag saothrú.

Tá an t-ábhar seo á phlé agam le tamall anois agus is dócha go bhfuil sé in am bogadh chun tosaigh seachas bheith greamaithe i dtrínse agus ag argóínt le lucht an Oireachtais. Rinneamar ár ndícheall iad a mhealladh inár dtreo – ach anois caithfear rud éigean eile a thriail.

Níos luaithe i mbliana d’eirigh liom an Gradam don Bhlag is Fearr a Bhain Úsáid as an nGaeilge a bhuachaint ag na Irish Blog Awards. Bronnadh an gradam ag ocáid fíor thaithneamhach nua-aoiseach ag Ostán Aerfort Chorcai.

Cúpla pointe mar gheall ar na Gradaim seo – sa chéad dul síos bhí sé iomlán oscailte agus deis ag gach blagadóir cur isteach ar a rogha chatargóir.

Bhí painéal moltóirí ann, roghnaithe ag lucht eagraithe na nGradaim as a saineolas sa réimse áirithe sin don bhlagadóireacht. Agus b’acu san a bhí an focal deiridh faoi na buaiteoirí. Níor tháinig an phainéal le cheile, chomh fada agus ab eol dom, agus sheol siad a dtorthaí chuig eagraí na h-ocáide.

Bronnadh na gradaim ag ocáid fíor thaithneamhach. Bhí lucht eagar na h-ocáide tar éis go leor urraithe a aimsiú chun urraiocht a dhéanamh ar chodanna áirithe den ocáid. Thug Heineken buidéal mór beorach do gach buaiteoir, thug dream eile suaitheantais ‘aerofoam’ i bhfoirm an fhocail ‘winner’ agus bhí urraí ar leith ar gach gach gradam ar leith.

Mar chuid den ocáid, agus rud a chuir go mór le spraoi na h-oíche, bhí ‘bouncy castle’ i bhfoirm an cluiche sin, ‘twister’. Agus ba ionad fíor nuálach an ostán seo don ocáid freisin.

Ní h-é go bhfuilim ag moladh go n-eagrófaí leagan Ghaeilge de na Blog Awards a bheadh cosúil leis an ocáid sin síos go dtí an ‘bouncy castle’.

Ach ba cheart dúinn an ceacht a fhoghlaim. Cuireadh ar bun na gradaim seo de bharr ná raibh gradaim ann don réimse seo de na meáin. Tá na gradaim seo tabhachtach i réimse na blagadóireachta – bionn daoine ag iarraidh iad a bhuachaint. Má bhuann siad, bionn siad ag maíomh as agus feictear suaitheantas ar shuíomhanna na mbuaiteoirí. Fiú má bhionn siad ar an ngearrliosta, bionn suaitheantais le feiscint.

Tá tabhacht le na gradaim freisin de bhrí go spreagann sé daoine chun barr feabhais a chur ar a mblaganna. Fiú buaiteoirí, ní bhionn siad ag iarraidh fánúint san áit chéanna.

Tá tabhacht ag baint le na gradaim blagadóireachta chomh maith de bhrí go dtugann sé deis don blagadóirí aghaidh a chur leis an pearsantacht idirlín.

Sílim gur múnla é arbh fhiú staidéar a dhéanamh air – agus aithris a dhéanamh ar ghnéithe de cinnte – agus sinn ag iarraidh bogadh chun tosaigh le dóchas agus le muinín.

Ní ar mhaithe le gradam eile a ghnóthú dom féin atáim. Is cinnte go mbeidh daoine a chuirfidh i mo leith go bhfuilim míshásta leis an gcinneadh a deineadh chun an Gradam don Cholúnaí is Fearr a bhronnadh ar Chathal Mac Coille. Agus is cinnte go bhfuil blúirín den fhírinne ansan. Chomh fada agus go bhfeictear domsa é, ní bhionn aon rud le rá i gcolún Chathail seachas athrá ar na ‘chinnlínte’ ón seachtain a chuaigh roimhe. Tá cúpla duine a léann a cholún agus b’fhéidir go ndéarfaidh siad liom cé acu an raibh aon rud ‘úr’ nó ‘conspóideach’ ann riamh. Fuair sé an gradam de bhrí gur ‘ainm mhór’ é atá ag snámh i ‘bpoll bheag’.

É sin ráite, ní raibh aon súil agam le bua sa chomórtas seo agus chuir sé íontas orm go raibh mé luaite ar an ngearrliosta. Chuir mé isteach ar an gcomórtas don sport agus bhí sé i gceist agam freastal ar an ocáid bronnta ach go raibh cúinsí dosheachanta ann a chuir stop le mo shodar i dtreo Farmleigh. Bhí sé deacair dom an bua a shamhlú liom féin nó ní colún atá agam – ach blag. Cloch corr i measc na gcolún irise is nuachtáin.

Ag an am chéanna, baineadh úsáid as iGaeilge sa réamh phoiblíocht, go h-áirithe san alt seo sa Sunday Business Post, chun cuma ‘nua aoiseach’ a chur ar Ghradaim Cumarsáide an OIreachtais. Bhí roinnt mhaith cainte ann freisin faoi na gradaim bheith ‘oscailte’ de bhrí go raibh leithéidí ‘nós*’, an Druma Mór/Nuacht 24, Ráidió Fáilte agus Ráidió Rí Rá bheith ainmnithe ar an ngearrliosta.

Cén fath nach mbeadh siad ainmnithe? Tá siad ag saothrú i ngort na meáin Ghaeilge. Tá obair den scoth ar siúl acu, nios minicí ná a mhalairt ar bheagan acmhainní (i gcodarsnacht le na meáin analógacha, traidisiúnta ar aon nós).

An cheist atá agamsa ná seo: cén fath go mbeadh ainmniuchán ag leithéidí Pól Ó Muirí – iriseoir na bliana? Tugaigí suaimhneas dom…tá sibh ag déanamh mo cheann isteach. An t-é a líon an phost a d’fhag Aindrias Ó Cathasaigh tar éis aighneas faoi chinsireacht idir é agus bórd Comhar, nior cheart, dar liom, go mbeadh sé i ngiorracht scread asail do ghearrliosta den tsort seo.

Cén fear grinn a thug ainmniúchán do Bob Collins don bhuaic ghradam cumarsáide? Tá Bob Collins ina phríomh choimisinéir ar an gCoimisiún Chomhionannais i mBéal Feirste, coimisiún atá go dian dícheallach ag iarraidh cosc a chur ar úsáid na Gaeilge sa réimse phoiblí ar eagla go gcuirfeadh sé olc ar aondachtaithe ar mire a chloisfeadh é tre thimpist….

Dheimhnigh bua SBB gur gradam sórt ‘Hall of Fame’ é seo – ní théann tú in iomaíocht do. Tugtar duit é tar éis do shaol a chaitheamh ag treabhadh an ghoirt. Ciallaíonn sé nach gá dod chomhleacaithe vása criostail a cheannach duit is tú ag fagaint d’ionad oibre don uair dheireannach. Tá ard mheas agam ar SBB – rinne sé go leor i gcaitheamh a shaoil a bhí ceannródach is dúshlánach. Ach táím cinnte go bhfuil an gradam seo ceangailte leis an ceiliúradh a bhí ann roinnt seachtainí ó shin tar éis do an trí scór a shroichint agus bheith ag craoladh ar feadh dhá scór bliain. Tá súil agam go mbeidh sé ag craoladh ar feadh go leor blianta go fóill – ach tá súil agam freisin, i bhfianaise an méid a chuala an tír ar fad ar Charity You’re A Star cúpla bliain ó shin, nár chan sé amhrán ag ocáid bronnta na ngradaim.

Cuirfidh mé uaim an racht feirge atá ag briseadh amach ar an leathnach seo. An rud atá riachtanach anois ná bogadh chun tosaigh – tá gá dar liom le gradaim do na meáín cumarsáide nua i nGaeilge, gradaim a bheadh dírithe ar na meáin sin go h-áirithe a bhaineann úsáid as an idirlíon. Ní gá do bheith ceangailte leis na meáin Ghaeilge amháin – d’fhéadfaí gradaim a bhronnadh ar an suíomh ghnó Ghaeilge is fearr mar shampla nó an pháirtí pholatúil is fearr a bhaineann úsáid as an nGaeilge. An clár ‘iphone’ is fearr i nGaeilge? An cluiche wii is fearr i nGaeilge?

Táím cinnte faoi seo – is ar an idirlíon is mó a bhéimíd ag brath sna blianta atá romhainn chun an Ghaeilge a chur chun cinn go nuálach. Agus is cuid riachtanach den phroiseas chun barr feabhais a chur ar an bhfaobhar a bheidh le sin go mbeidh proiseas éigean chun aitheantas is gradam, mas maith leat, a thabhairt doibh san is fearr atá ag saothrú sa ghort uilíoch seo.

Tá sé mar sprioc agam na Gradaim seo, gradaim gan ainm go fóill, a reachtáil an bhliain seo chughainn. Má tá fonn ar aoinne cuidiú liom, agus bheith páirteach sa mheitheal, cuir seo in iúl dom ar an leathnach seo nó tar i dteagmháil liom ag mo sheoladh riomhphoist.

Na Gradaim Cumarsáide – rogha iGaeilge

Anocht i dTeach Farmleigh a bhronnfar Gradaim Cumarsáide an Oireachtais agus, íontas na n-íontas, tá níos mó cumarsáid déanta faoin ocáid seo i mbliana ná mar a bhí sna blianta roimhe seo. Ní fheadar an mbaineann seo leis an doras a bheith beagáinín níos oscailte i mbliana ná mar a bhí sé i mblianta roimhe seo, rud a d’fhag go raibh na gradaim, don chuid is mó, á roinnt idir chiorcal ana chúng, Foinse, Raidió na Gaeltachta agus TG4, agus go leor eile atá ag treabhadh leo sna meáin gan a bheith luaite fiú.

Níl a fhios agam cé a bhuaifidh anocht – ach táim ag dul sa tseans le mo rogha féin de bhuaiteoirí, na pearsaí teilifíse, na scriobhnóirí, na laithreoirí raidió, is mó a thuilleann gradam de short éigean.

Rogha iGaeilge
Pearsa Raidió na Bliana: Eoghan Ó Néill, Raidió Fáílte
Clár Raidió na Bliana: Blas, BBC Raidió Uladh
Pearsa Teilifise na Bliana: Spongebob Squarepants, TG4.
Clár Teilifíse na Bliana: Seacht
Aisteoir na Bliana; Michelle Beamish (Seacht)
Iriseoir na Bliana: Tomaí Ó Conghaile, nós*
Colúnaí na Bliana: An Cailín Sa Chathair. Táim féin ainmnithe sa chatargóir seo agus más comórtas áílleachta é seo, níl aon seans agam!
Buaic Ghradam Cumarsáide; Foireann Nuacht 24/An Druma Mór.

Sin mo rogha. Beidh bhúr rogha féin agaibh féin agus cinnte beidh sibh ag cur agus cúiteamh. Tá súil agam sibh a fheiscint anocht…agus mura bhfeiceann bíodh an am agaibh. Ná déanaigí scrios ar Theach Farmleigh. Níl a fhios agam an féidir leaba na h-oíche a fháil ann nó fiú an dtabharfaidh Brian loistín do straigléiri ina theach féin i dtailte Farmleigh…..

Deireadh seachtaine i gConamara

Oíche Dé Domhnaigh atá ann agus tá deireadh ag teacht le mo dheireadh seachtaine i gConamara. Cé go raibh sé fliuch báite furmhór an ama, bhaineas spórt as mar a bhain na páisti agus iad ag rince sa chaislean ‘bouncy’ sa ghairdín. Bhí siad faoi chlúdach i rith an ama cé go raibh orm athrú stocaí a bheith ar fáil go mion is go minic.

Ar aon nós, ritheann smaointe fánacha liom ag a leithéid seo d’am. Tugaim m’athair chun cuimhne, suaimhneas sioraí do, agus ansan cruann mo dhearcadh, nuair a smaoiním ar an raic atá fagtha ag an gcriú mí fhortúnach atá i gcumhacht.

Le linn na seachtaine fograíodh go mbeadh Ryan Tubridy ina láithreoir nua ar an Late Late Show. Maith go leor. De réir dealraimh dúirt sé in agallamh le linn na seachtaine nach léann sé an Sunday Independent agus fuair sé íde béil as ucht seo inniu sa nuachtán céanna ó mo shean chara, Eoghan Harris. Dar le Harris is peaca é do a leithéid a rá agus a thabhairt le fios go bhfuil sé ar shlí éigean ró uasal don Indo.

Léimse an Indo -agus légh mé riamh é. Tá sé tabhachtach léargas a fháil ón dtaobh eile. Agus bhíos á léamh inniu agus ag smaoineamh ar an slí nár staon an nuachtán ó bheith ag tacú le Bertie agus a cháirde roimh an Olltoghchán in 07 agus an oiread is a bhíodh siad ag caitheamh anuas ar George Lee agus David McWilliams agus aoinne eile a shoilsigh solas ar chaimiléireacht an Rialtais. Ní cheapfá gur an nuachtán céanna atá ann inniu agus scuaine colúnaithe ag tabhairt le fios go bhfuil seo ar an Rialtas is measa riamh agus gurb é Brian Cowen an Taoiseach is measa riamh.

Mar a bhím á mheabhrú díbh go minic, thugas le fios go gcaillfeadh FF suas le 35 suiochán in Olltoghchán 07 in alt a fhoilsíodh i Lá Nua. Chreideas go raibh an tóin ag titim as cúrsaí eacnamúla agus go raibh an géarchéim sna seirbhísí poiblí – cúrsaí sláinte is oideachais go h-áirithe chomh h-olc go gcaithfí amach ar a dtónacha iad. Níor tháinig an tuar ar an dtairngreacht sin ag an am. Ach tiocfaidh sé go luath.

Thugas faoi ndeara gur cailliúint 35 suíochán a bhí a thuar do FF san Indo inniu agus John Drennan ag scríobh faoi Olltoghchán nach bhfuil fógartha go fóill….

Chasas le Seosamh Ó Cuaig, glór neamhspleach Chonamara, tar éis aifrinn ar an gCeathrú Rua inniu. Tá sé ina iarrthóir sna toghcháin áitiúil – go n-éirí leis. Tá sean cara eile liom san iomaíocht leis i gConamara – Trevor Ó Clochartaigh. Guím gach rath ar Trevor freisin cé go gcreidim gur sa pháirtí mí cheart atá sé. Tá sé ag seasamh le SF.

Tréaslaím a bhua le fear Uibh Fháilí….sa ghalf. Rinne tú go maith a Shane Mhic an Labhradh. Aon ghaol agat le laochra peile Uibh Fháilí?

Aréir bhíos ag faire ar an Eurovision. An bhua ag fear óg an Iorua agus amhrán maith freisin ag bean na hÍoslainne. An chéad uair eile, caithfidh RTÉ amhrán Ghaeilge a sheoladh go dtí Osló. Bhaineamar triail as turcaí anuraidh agus amhrán Meirceánach i mbliana – cad faoi amhrán a léiríonn rud éigean faoi chultúr dúchasach na hÉireann i 2010?

Beag an baol…píosa deas sa Sunday Business Post inniu faoi Ghradaim Chumarsáide an Oireachtais. Tagairt domsa ann agus m’ainmniúchán ar ghearrliosta na gcolúnaí is fearr. An é seo mo bhliain? Cá bhfios….

Ré oscailteacht na Meáin Ghaeilge ag breacadh?

Tá gearrliostaí Ghradaim Chumarsáide an Oireachtais fógartha agus tá iGaeilge luaite ar cheann acu. Níor chuala mé aon ghleo sna meáin Bhéarla faoi ach is dócha nach gcloisfear ach an oiread. Tá oíche i dTeach Farmleigh, teach aíochta an Rialtais, geallta do gach aoinne ar an ngearrliosta, chomh maith le maithe agus mór uaisle na Gaeilge. Ní gá gur ionann an bhallraíocht sa dhá ghrúpa sin!

Mar a bheithfeá ag súil, os rud é gur i lochán beag drúisiúil a bhionn na meáin Ghaeilge ag snámh, beidh aithne againn ar fhurmhór na n-ainmneacha atá ar an ngearrliosta. Tá an gearrliosta le léamh anseo. Bionn siad ann go mion is go minic, go bliantúil fiú. Adhmhaidin, Páidí Ó Lionaird, Dáithí Ó Sé, Macdara Ó Fatharta, Ronán Mac Aodha Bhuí – tá siad i measc na n-ainmneacha ar ghearrliostai éagsúula atá tar éis a bheith luaite ar na gearrliostaí seo roimhe agus gradaim buaite acu.

Má deirim nár mhaith liom go mbuafadh duine ar bith díobh seo aon ghrádam an uair seo, ní le col ar leith d’aon duine acu a deirim sin. Tá sé in am an lochrann a thabhairt don chéad ghlúin eile, mar a deirtear. Nó mura dtarlaíonn sin ní mhairfidh na meáin Ghaeilge beo.

Tá ainmneacha nua ar na gearrliostaí – mar shampla tá Tomaí Ó Conghaile, Diarmuid Ó Muirgheasa agus An Cailín sa Chathair ó nós* luaite ar ghearrliostaí na ngradam cló – Tomaí agus Diarmaid ar an ngearrliosta don Ghradam Cló Iriseoir na Bliana, An Cailín sa Chathair a bheidh in iomaíocht liomsa agus Macdara Mac Donncha is Cathal Mac Coille don ghradam do cholúnaí na bliana.

Ní ainm nua é ainm Eoghan Ó Néill ach tá an fiontar a bhunaigh sé roimh na Nollag, An Druma Mór/Nuacht 24, tar éis domhan na meáin Ghaeilge a iompú bun oscionn. Seirbhís laethúil nuachta maraon le nuachtán ar líne – GAN DEONTAS.
Dochreidte. Dodhéanta! Ach ann is beo bríomhar mar sin féin.

Is amhlaidh an scéal le nós* – iris atá chomh maith le h-iris ar bith i dteanga ar bith agus é sin á fhoilsiú gan deontas. Ní gá dom a rá ach go léiríonn nós* le gach eagrán chomh lofa is atá saol na Gaeilge nó an treimhseachán a fuair deontas, deontas de bhreis ar €8,000 in aghaidh an eagráin, ón bhForas, Comhar, ní fhéadfadh aon duine a rá gur bhfiú do bheith ag fáil tacaíocht roimh nós*.

Tá cúpla ainmniúchán faighte ag Raidió Fáilte agus Raidió Rí Rá freisin i measc na ngradam raidió. Na Giollaí Deacra agus Eoghan Ó Néill atá luaite le gradaim ó Raidió Fáílte agus tá Miriam Maher ann ó Raidió Rí Rá. Tá ainmniúchán faighte freisin ag Popnuacht ar Raidió Rí Rá.

Agus an liosta léite agam, tugaim faoi ndeara go bhfuil Eoghan Ó Néill luaite ann fá thrí, é ainmnithe le h-aghaidh gradam don iriseoireacht chló agus don iriseoireacht raidió agus do bhuaic ghradam chumarsáíde an Oireachtais freisin. Go n-eirí leis i ngach aon cheann.

Tá áthas orm freisin a fheiscint go bhfuil Antaine Ó Donnghaile luaite ar an ngearrliosta don Bhuaic Ghradam Chumarsáide. Idir é féin agus Ciarán Hegarty, suaimhneas sioraí do, agus baicle beag in Aonad na Gaeilge sa BBC i mBéal Feirste, d’iompraigh siad lochrann na Gaeilge i gcorporáid a bhí thar a bheith amhrasach is drogallach i leith na teanga agus pobal a labhartha go stairiúil. De bharr a gcuid iarrachtaí, tá go leor leor i nGaeilge á dhéanamh ag an BBC, in ainneoin nadúr an chraoltóra. Ní fada ó shin a bhíodh leithéidí Gearóid Ó Cairealláin ag iompar bhrát ar a raibh ‘Auntie Beeb is Anti Irish’ scríofa agus é ar agóid taobh de Theach na Craoltóireachta, Ascail Ormeau i mBéal Feirste. B’fheidir go bhfuil Auntie Beeb fós ‘anti Irish’ ach is cinnte nach bhfuil aon locht ag pobal na Gaeilge ó thuaidh ar Aonad na Gaeilge an BBC. A mhalairt glan atá fíor.

Ar an ngearrliosta don bhuaic ghradam freisin tá SBB agus Bob Collins. Más ‘Hall of Fame’ award é seo, duais ‘onórach’ de short chun aitheantas a thabhairt do phearsa a rinne a chion le linn a shaoil oibre, maith go leor, ba cheart iad a bheith sa reicneáil. Seachas sin, ní doigh liom go bhféadfaí iad a chur sa reicneáíl céanna le Antaine nó Eoghain. Ach tugaim chun cuimhne go raibh ceiliúradh mhór le déanaí ag SBB ar an Raidió os rud é go raibh sé dhá scór bliain ag craoladh agus é tar éis an trí scór a shroichint. Agus tá Bob Collins anois ina cheannasaí ar an gCoimisiún Cothromais ó thuaidh le roinnt mhaith blianta agus gan morán baint aige le saol na craoltóireachta ó d’eirigh sé as a ról le RTÉ i 2005/6.

Leireoidh torthaí an chomórtais seo an bhfuil fonn fáis ar an earnáil meáin Ghaeilge nó an bhfuil sé le fánacht i gcúinne beag dorcha go brách. Má eiríonn leis na pearsai atá luaite agam thuas, nó cuid acu fiú, leithéidí nós*, an Druma Mór, Raidió Fáilte agus na dearúdaimís na banaisteoirí ó Seacht, Linda Bhreathnach is Michelle Beamish. beidh a fhios againn go bhfuil ré na drúise sna meáin Ghaeilge ag teacht chun deiridh agus go bhfuil ré na h-oscailteachta ag breacadh. Ní comórtas foirfe é Gradaim Chumarsáide an Oireachtais – agus sin rud atá ráíte agam anseo arís agus arís eile – ach is slat tomhas réasúnta tabhachtach é ar shláinte – nó easpa sláinte – na meáin Ghaeilge.

Agus ní mór do lucht an Oireachtais a thuiscint go bhfuil clú agus seasamh na Gradaim Cumarsáide ag brath ar chumas athnuachan is athfháis na meáin Ghaeilge. Mura mbionn pearsaí nua is buaiteoirí ura ag teacht chun tosaigh, bheadh sé díreach chomh maith gan bacadh le h-ocáid mhór na nGradam a reachtáil agus na píosaí criostal a sheoladh ar mhear phost chuig Casla, An Cheathrú Rua agus Baile na hAbhann.

Ocáid mhór a bheidh ann i mbliana nó tá sé i gceist é a reachtáil i dTeach Farmleigh, Tigh Fáílithe an Rialtais d’aoíanna tabhachtacha agus ionad d’ocáidí stáit. An mbeidh na torthaí inchurtha leis an ocáíd?