Cic eile arís don Ghaeilge ó Shinn Féin

Aire OIdeachais na Sé Contae, Caitríona Ruane

In agallamh don Belfast Telegraph, seo mar a labhair Aire OIdeachais an Tuaiscirt, Caitríona Ruane, faoi chúrsaí teanga:

Ms Ruane also indicated that she would like to remain as Education Minister after the May election and set out some of her priorities in a new Assembly term.

She said: “I would like to see the option to learn Irish. I do think we are moving to a situation in our society where more young people from the Protestant community will be learning Irish.”

Some controlled schools, which mainly serve the Protestant community, already offer Irish as part of the curriculum.

She continued: “Obviously I would like our system harmonised across the island because I think there are benefits for us and we should remove all obstacles through mobility.

“Leaving Certificate pupils in the Republic study six core subjects for two years but have the option to take up to eight, with six counting towards university entrance.

“Junior Cert and GCSE are very similar, post Junior Cert and post GCSE we have big differences. When you start your Leaving Cert cycle this is where I think the Southern system is better than the system here in the North.”

Is é seo an cineál cainte a chinnteoidh go mbeidh treimhse dorcha i ndán don Ghaeilge san chéad fheidhmeannas eile. Ós rud é nach mbeidh na hAondachtaithe ábalta, go h-éasca, oidhreacht Ruane maidir leis an 11+ a chur ó mhaith, íonsóidh siad an teanga go fiochmhar.

Beidh SF go breá sásta le seo mar beidh siad ábalta an sean cluiche a imirt arís eile, iad ag maíomh go bhfuil na hAondachtaithe ag tromaíocht ar an nGaeilge.

Cuireann sé i gcuimhne dhom ar an gcluiche cartaí a imrím le mo mhac Art – Go Fish. Mura mbionn fagtha agat ach carta de short amháin, bionn ar an bhfear eile leanúint air ag filleadh ar an líon go dtí go lorgaíonn sé sin an carta céanna leat. Is cineál fáinne fí é. Bionn ar duine éigean briseadh amach ón bhfáinne chun an chluiche a bhrú ar aghaidh go deireadh.

Is cinnte gur rinne Caitríona Ruane rud maith agus deireadh a chur leis an 11+ gí gur fhag an bealach a rinne sí é droch bhlas i mbéal gach duine. Is blár catha anois an earnáil oideachais agus is cinnte gur peil pholatúil í an Ghaeilge atá ciceáil fiochmhar i ndán di sa tréimhse amach romhainn.

Ní h-é nár thug SF – via Caitriona Ruane – ciceáil don teanga lena linn. Ní gá ach féachaint ar an gcúis atá á chur ag Coláiste Feirste in éadan na Roinne mar gheall ar an ndiultú don iarratas ó roinnt dhaltaí ó Ard Mhic Neascadh córas iompair go dtí Coláiste Feirste a chur ar fáil.

Nuair a thugann tú faoi ndeara an méid a deir an Aire faoin Ard Teist, agus í ag maíomh gur mhaith lei é a bheith ó thuaidh mar go bhfuil sé níos fearr, dar lei, ná córas an A Libhéal, tuigeann tú go bhfuil rud éigean ar iarraidh. Tá an Ard Teist ina scrúdú gan tairbhe fabhtach clochaoiseach nach bhfuil oiriúnach don 21ú Aois.

Is mór an tura go bhfuil Sinn Féin ag féachaint ar cheisteanna den tsort seo trí gloiní glasa agus gan iad ag déanamh anailíse ar an ábhar mar is ceart, ón mbunphrionsabal. Cad é an bealach is fearr chun oideachas a roinnt lenár bpáistí?

Tá siad chomh h-olc leis na PDs – nach maireann – agus an dearcadh siocaithe ar cheisteanna na n-oisbidéal is araile.

Beidh toghchán tionóil ann i mbliana agus má tá aon meas ag SF ar an nGaeilge beidh orthu a chinntiú nach bhfaigheann an DUP nó UUP an Aireacht OIdeachais, le cinntiú nach scaoiltear duine éigean ar nós Nelson ‘Flat Earth’ McCausland isteach sa Roinn chun tuilleadh scriosa a dheanamh ar an dteanga.

Agus beidh orthu tabhairt faoi cur chuige nua faoin oideachas, cur chuige radacach a ligfidh do gach éinne teacht ar bhórd, cur chuige atá ar leas an oideachas is fearr a chur ar fáil do pháistí an tuaiscirt.

Caol seans go dtarlóidh sin, ceapaim.

Gaelú an DUP!

Ceannaire an DUP - ar nós nár chuala tú riamh é.

Is beag a bhí le rá agam anseo le tamall, idir an Nollag agus go leor eile ná raibh ag titim amach. Nílim chun morán a rá anois ach déarfaidh mé an meid seo, an fear a thugann Hector Ó Hackatdawn ar féin, an bradalaí idirlín a chur teachtaireacht as Gaeilge ar shuíomh an DUP:
Maith thú! Is tusa mo laoch an tseachtain seo.

D’eirigh leat an Ghaeilge a chur ós comhair an DUP ar shlí shíochánta ach ar shlí nach bhféadfaidís ach é a thabhairt faoi ndeara. Ar ndóigh tá sé deacair an DUP a mhealladh i dtreo aon polasaí réasúnta – ach uaireannta tá sé tabhachtach a mheabhrú don pháirtí chomh mí réasúnta agus atá an pháirtí. Ní h-amháin go bhfuil an DUP mí-réasúnta i leith na Gaeilge, tá siad biogóideach agus mailíseach agus, ó am go cheile, creidimse go bhfuil siad ag fáil an lámh in uachtar ar Shinn Féin.

Ná stop ag an DUP, bain triail as an UUP agus an SDLP agus SF freisin – ansan téir i mbun gnímh ó dheas den teorainn, le Fianna Fáíl, Fine Gael, an Lucht Oibre, SF, rannaí rialtais agus eile. An Post, RTÉ, Eircom – tá siad go léir ag déanamh faillí….

Aontas na nAondachtóirí ina chéim i dtreo aontú na tíre?

Aontas na nAondachtóirí!  Sin an nath cainte nua i mbéal an phobail faoi láthair ó tugadh chun solais ar Slugger O’Toole go raibh cainteanna rúnda idir an DUP, an UUP agus Toraithe na Breataine faoin choincheap ró naofa seo.   Is cinnte go bhfuil páirtí David Cameron ag faire ar an Olltoghchán sa Bhreatain agus an pháírtí den tuairim go mbeidh gach vóta ag teastáil uatha chun an Lucht Oibre a ruaigeadh ó 10 Sráid Downing.

Caint san aer, cheapfá, an chaint seo ar aontas na n-aondachtóirí nó tá an nimh san fheoil idir an DUP agus an UUP ó bunaíodh an DUP chun dúshlán a thabhairt d’aondachtachas an Tí Mhóir, an polataíocht ‘noblesse oblige’ a bhí á chleachtadh ag an bPáirtí Aondachtach (mar a bhí).

Ag an am chéanna tá an dhá pháirtí sin ‘smálaithe’ i súile leithéid Jim Allister agus a chuid aondachtaithe antoisceacha sa TUV.   Tá an DUP agus an UUP tar éis geilleadh do Shinn Féin, shuigh siad gualainn ar ghualainn leo in aon rialtas amháin.   Ní féidir dul ag luí leis an diabhal gan teacht faoina anáil ar shlí éigean.

An eagla atá ar na hAondachtaithe – an UUP agus an DUP ach go h-áirithe – mura dtagann siad le chéile go mbeidh toghchán ann agus de bharr go bhfuil scoilt idir na bpairtithe aondachtacha faoi láthair, go mbeidh Sinn Féin ar an pháirtí is mó i ndiaidh an toghcháin.   Chiallódh sin go mbeadh roghnú an Chéad Aire ag Sinn Féin agus go bhfagadh sin go mbeadh orthu bheith freagrach do Martin McGuinness.

Tá deacrachtaí ar leith ag Sinn Féin, deacrachtaí nach chuideoidh leo trath toghcháin.  Faoiseamh ar éigean é go bhfuil an SDLP chomh lag is atá – tá ag teipeadh ar an pháírtí, is cosúil, ceannaire a thoghadh.   Is fada uainn an deatach bhán ag Ostán an Wellington Park, gnath shuíomh na gcomhdhálacha ag an bpáirtí sin.

An rud a fhéadfadh titim amach do Shinn Féin, nach mbeadh an dúil ag an pobal náisiúnach vótáil ar son an pháirtí.  Roimhe seo b’iad na hAondachtaithe a bhí ag fanúint sa bhaile lá an toghcháin.    Ní chuirfeadh sé íontas orm, fán dtrath seo, go bhfuil dóchas sciaranna mhóra den bpobal náisiúnach maidir leis an bpolataíocht imithe i ndísc.    Cuir i gcás, mar shampla, go bhfuil sé á rá ag trachtairí anseo agus ar shuíomhanna eile gur cheart do Shinn Féin ligint do Stormont titim, nach bhfuil aon mhaith déanta ag na h-institiúidí roinnte cumhachta agus, in áit sin, dul chun cainte le cibé duine a bheidh i Sráid Downing feasta.

Sa chás sin is dea scéal do Shinn Féin go bhfuil an DUP agus an UUP ag iarraidh aontú le cheile.   Má eiríonn leis an dhá pháirtí sin teacht le cheile, beidh Sinn Féin ábalta a chur in iúl dá votairí go bhfuil sé riachtanach dóibh votáil ar shon SF ar eagla cad a tharlódh dá mbeadh an lámh in uachtar ag an namhaid níos laidre seo.

Ar bhonn níos ginearálta, más páirtí tusa atá ar shon Éire Aontaithe, dá mhéid aontú a tharlaíonn, fiú idir do namhaide, sea is fearr é.  Brostaíonn sé an lá go mbeidh an tír ar fad aontaithe.

Ní mór a thabhairt chun cuimhne gur eagla atá ag spreagadh na nAondachtóirí.  Ba mhaith leo leanúint le roinnt cumhachta, ar a dtéarmaí féin, le Sinn Féin.    Is éard atá á rá acu nár mhaith leo go mbeadh an post siombalach úd, an Chéad Aire, ag Sinn Féineach.  Glacann siad leis, áfach, go mbeidh post an Leas Chéad Aire ag náisiúnach – Sinn Féineach.

Dá bhri sin, mar a dheirfeadh mo shean mhúinteoir matamaitice, is léir go bhfuil an DUP/UUP fós sásta suí timpeall an bhoird le SF.

Trath dá raibh mé im chónaí ó thuaidh, thabharfainn mo vóta do SF.  Anois ní féidir liom a fheiscint go mbeinn ag tabhairt mo vóta don pháirtí sin – fiú gur beag rogha atá ann.   Gach seans go bhfanfainn sa bhaile.  Dar le roinnt, go gcaithfidh mé votáil [ar son SF], gur fearr an leath bhulóg atá á thairiscint ag an bpáirtí sin seachas a bheith fágtha gan arán ar bith!

Tá sé molta gur cheart go scorfaí SF agus an SDLP agus go dtiocfadh an chuid is fearr den dhá pháirtí sin le cheile chun páirtí nua a bhunú le seasamh ar son na náisiúnach.   Ar ndóigh ní bheadh i dtoghchán ar bith ansan ach ceannchomhaireamh sheicteach.   Agus sin polataíocht mar is ghnath ó thuaidh.  Níl rudaí níos fearr ó dheas – in áit ceann chomhaireamh seicteach, bunaithe ar chreideamh, is ceann chomhaireamh treibhe atá i gceist.

Ach céard é an rogha ar thoghcháin?   Filleadh ar an gcogaíocht.  Tá an chuma ar chúrsaí go bhfuil polataíocht Stormont i ‘cul de sac’ faoi láthair.    Agus léirigh an íonsaí mí throcaireach ar Pheadar Heffron nach bhfuil an púca sin i bhfad uainn.

Tugann an méid atá ag titim amach na laethannta seo an méid a tharla breis is céad bliain ó shin chun cuimhne.  An uair úd, b’é Randolph Churchill a bheartaigh an Cárta Oráiste a imirt mar fhreagra ar an gCárta Glás a bheith á imirt, dar leis, ag Gladstone, ceannaire na Liobrálach, agus an Grand Old Man úd bheith ag tacú le feachtas Pharnell ar son Home Rule.   Mar gheall ar seo cuireadh Home Rule ar an méar fhada – ach an toradh a bhí ar sin, sa deireadh thiar thall agus tar éis go leor doirteadh fola, i 1916 agus idir 1919-22,  ‘saoirse’ don saor stát, criochdheighilt na tíre agus, lá níos faide anonn, de bharr mí rial na nAondachtach ó thuaidh, na Trioblóidí.

Dá leanfainn an bóthar sin, d’fhéadfainn criochnú sa duibheagán.   Shamhlófá gur proiseas gan dóchas é seo.

Ag an am chéanna, tá sé níos fearr a bheith ag plé le freasúra – ní bhainfimíd úsáid as ‘namhaid’ – atá laidir ar mhaithe le bheith cinnte nach rithfidh an freasúra sin ar shiúl nuair a nochtfaidh an púca aintoisceach ar a chúl.   Caithfidh sé bheith seasmhach in éadan an bhagairt sin.  Rud amháin atá déanta ag Sinn Féin, go bhfuil an pháirtí, agus Martin McGuinness ach go h-áirithe, tar éis dúshlán na n-easaontóirí a thabhairt.

Níl sin déanta go h-eifeachtach go fóill ag an DUP agus an UUP.  B’fhéidir le chéile gur féidir é a dhéanamh.

Creidim féin gur féidir go ngiorróidh Aontas Aondachtach an bhóthar i dtreo i Aontú na hÉireann.  B’fhéidir nach é an áit a bhí súil againn leis – ach nach é sin an scéal i gcónaí nuair a thugann duine bóthar fada ar féin!    Béimid ag faire ar chúrsaí go bhfeicimíd an dtiocfaidh tuar ar an dtairingreacht…..

‘An mhír dheireannach sna mireanna meara’ – ní doigh liom é, a Arlene!

Arlene Foster, Céad Aire Gníomhach an Tuaiscirt.

Tá Arlene Foster anois ina Céad Aire ó thuaidh le trí lá agus theana féin tá borradh faoi chainteanna agus polataíocht ó thuaidh.   Bean fuinniúil eifeachtach í, de réir dealraimh, agus ní bheinn ró chinnte, dá mba mise Peter Robinson, go mbeadh sé chomh h-éasca teacht ar ais i gcumhacht tar éis seal ‘ag tabhairt aire do chúramaí pearsanta’.

I ráiteas atá luaite lei ar maidin ar Slugger O’Toole, tá sé tugtha le fios go gcreideann sí gurb é ‘poilíneacht’ an píosa deireannach sna míreanna meara ar a dtugtar proiseas pholatúil an Tuaiscirt.   Cinnte is é sin an tuairim i measc na meáin cumarsáide Bhéarla agus an tuairim atá á chur chun tosaigh ag an dá rialtas agus na mór phairtithe ar fad.

Creidimse nach bhfuil poilíneacht agus dlí agus cirt chomh tabhachtach agus atá siad ag tabhairt le fios.  Is rud siombalach é.  Sa deireadh thiar, tagann agus tiocfaidh an t-airgead chun riar a dhéanamh ar phoilíneacht ón áit chéanna is a dtagann an t-airgead le h-aghaidh gach réimse eile ó thuaidh – Stat Chiste na Breataine.   Is i Westminster a fhanfaidh an fior chumhacht ar an gceist seo – agus ní bheidh i gceist leis an Aire Dlí agus Cirt/Poilíneacht ó thuaidh ach cumhacht (mar dhea) a chur i lámha mhaorláthach.

Feictear dom nach dtuigeann an dhá thaobh cultúr a cheile go fóill agus nach bhfuil aon meas acu air.  Go deimhin, leis an íonsaí barbarthach mí throcaireach ar Peadar Heffron, constábla san Seirbhís Poilíneachta, is léir gur beag meas atá ag ‘poblachtóirí’ áirithe ar a gcultúr féin ach chomh beag.

Tá an droch mheas atá ag an DUP, go h-áírithe, agus polaiteoirí aondachtacha (den chuid is mó) don Ghaeilge agus do ghnéithe eile de chultúr na nÉireannach atá ina gcónaí i dTuaisceart Éireann ina séadchomhartha i dtirdhreach na mbiogóídí.   Bionn polaiteoirí aondachtacha ag sarú a cheile lena drochmheas don Ghaeilge a chur in iúl le raitis biogóideacha gan chiall.

Tá cuid den locht as seo ar Shinn Féin – baineann an pháirtí sin úsáid mí chuí as an dteanga ina gcluichí pholatúla – ach tá an claonadh biogóideach aineolach gránna i bpolaiteoirí aondachtacha ina bhac ar aon athmhuintearas fhirinneach idir an dhá phobal mhór ó thuaidh.   Aithním freisiin go bhfuil claontaí den tsort céanna i measc polaiteoirí ar ár dtaobh féin, go h-áírithe ar cheist na mórshiultaí, an fíor chultúir Aondachtach (seachas an bréag chultúr Albainis Uladh atá á chur chun cinn le déanaí).

An fhaid is atá na constaicí seo ann, agus pobal na Gaeilge faoi chois agus ar an imeall ó thuaidh, tá dualgas morálta ar Rialtas na hÉireann an oiread agus is féidir a dhéanamh chun a gcearta a chosaint.  In áit sin, mar a dúirt mé anseo roimhe, tá Rialtas na hÉireann ag tabhairt droim láímhe do Ghaeil an tuaiscirt – dá n-éistfeá le hÉamon O Cuív ag labhairt le déanaí ar an gceist seo, cheapfá gur lú tabhacht Gaeil na sé contae ná cainteoirí Ghaeilge Nua-Eabhrach nó Lublin na Polainne.  (Ní le droch mheas do Ghaeil thar lear a deirim é seo ach le léiriú a dhéanamh ar chomh droim ar ais agus thuas thíos atá dearcadh Uí Chuív agus Rialtas na hÉireann i leith an chuid sin de mhuintir na hÉireann a mhaireann sa chúinne thoir thuaidh den oileán.)

Níl a fhios agam cad é seasamh Arlene Foster ar an nGaeilge – ach ba mhaith liom a mheabhrú di agus do pholaiteoirí eile ón dhá thaobh ó thuaidh agus ó dheas (agus thoir)  go bhfuil míreanna eile le cur in áit sa mhór phictiúir sara mbeidh sé criochnaithe nó gar do.

Clamhnas an DUP agus Sinn Féin i mbaol

Tá deacrachtaí sa chlamhnas idir Sinn Féin agus an DUP, is cosúil.    Inniu bhí Peter Robinson agus Martin McGuinness ag cur fáilte roimh chuairt ón dTaoiseach agus dornán airí ó Chomhaireacht an Deiscirt ag cruinniu tras teorainn i Léim an Mhadaidh i gContae Dhoire.   Ocáid stairiúil, cheapfá.  Ní bheithfeá ag súil le titim amach phoiblí idir Céad Aire agus Leas Chéad Aire an Tuaiscirt.  Nach iad dhá thaobh an bhoinn chéanna?

Baineann an easaontú seo le cúrsaí poilíneachta agus slándála, an cloch is mó ar phaidrín Shinn Féin de réir dealraimh.  Glacaim leis go bhfuil sé tabhachtach, gan amhras, ach ní aontaim go bhfuil sé chomh tabhachtach sin is go gcuirfeadh sé lan stad le gach rud eile bogadh chun tosaigh. Is cosúil go bhfuil an DUP ag diultú bogadh ar chúrsaí poilíneachta go dtí go mbogfaidh SF seasamh an pháirtí ar chúrsaí na bparáidí conspóideacha. Ar ndóigh tá réiteach ar seo.

Baineann ceist na mórshiúl le cultúr na nAondachtach.   D’fhéadfadh Sinn Féin éileamh a dhéanamh anois go mbogfadh an DUP a seasamh ar cheist na Gaeilge, Acht na Gaeilge a cheadú mar shampla nó cur go súntasach le Ciste Craoltóireacht na Gaeilge, chomh fada agus go ngeillfeadh Sinn Féin réimeas níos solúbtha ar cheist na bparáidí. Nach bhfuil a fhios ag an saol go bhfuil lá na nOrd Dílis caite agus fiú má thugtar cead doibh bheith ag siúl gach bóthar ó thuaidh, creidimse nach mbeidh ag siúl ach na seanóirí!   Tá an chultúr sin i gcontúirt de bharr go dtagann sé salach go h-iomlán ar chultúr na linne agus ní fheictear do ghlúin óg na nAondachtach go bhfuil tabhacht leis ina saol pearsanta.

Ní thaitníonn sé liom bheith ag cur an Ghaeilge chun tosaigh mar an ‘quid pro quo’ ar paráídí na nAondachtach,   Má chreideann ceannairí na nAondachtach go bhfuil tabhacht ag baint le ceist na bparáidí, mar go dtugann sé áit dá leagan den chultúr Briotanach sna sé chontae, ba cheart éiric níos oiriúnaí a ghearradh orthu; is é sin go mbeadh áit ceart agus faoi phribhléid ag cultúr na nGael/na hÉireann sa chuid sin den Tuaisceart. Is léir domsa go bhfuil an DUP ag feidhmiú de réir an tuiscint nach gá doibh a aithint go bhfuil cultúr ar bith seachas cultúr na Breataine/na nAondachtach ó thuaidh.   Ní féidir leis an status quo a leanúint.

Is cosúil nach féidir le Sinn Féin féachaint ar an gceist seo go samhlaíoch agus go bhfuil siad ceangailte anois le ceist seo na poilíneachta agus go gcaithfidh an cumhacht slándála bheith aistrithe go dtí Béal Feirste ó Londain roimh Nollaig.  Níl sin chun tarlú anois.   Níl an DUP chun bogadh.   Is léir sin.   B’fhéidir ná raibh siad riamh chun bogadh.

Tá sé in am cluiche éagsúil a imirt.   An bhfuil Sinn Féin ábalta sin a dhéanamh?   Nó an bhfuil siad chun cloí le taictic nach bhfuil ag oibriú?

Má cheapann siad mar shampla go bhfuil an dá Rialtas chun teacht i gcabhair orthu agus Comhaontú na Nollag a éascú, faoi mar a rinne siad roimhe, tá dul amú orthu.  Tá clocha níos mó ar phaidrín Bhrian O Comhain agus Gordon Brown ná bheith ag tabhairt mílseáin do pháistí dána an Tuaiscirt de bharr nach bhfuil siad sásta ar chúis éigean.

DUP – Páirti Éire Aontaithe

Is olc an ghaoth nach séideann do dhuine éigean.  Gach seans go bhfuil ath-aontú na tíre á bhrostú ag an lagtrá eacnamaíochta agus an eigeandáil sa chóras bhaincéireacht.

Tá Sammy Wilson, Aire Airgeadais na sé contae, ag iarraidh ról a bheith ag Feidhmeannas an Tuaiscirt i gcúrsaí NAMA an deiscirt. 

Aondachtóir é Sammy, ní gá a rá, agus is iomaí uair a dúirt sé agus a chomhleacaithe ón DUP roimhe seo go mbeadh sé ina lá fuar in ifreann sara mbeadh cead ag Rialtas an Deiscirt láimh a bheith acu i ghnóthaí an Tuaiscirt.   

D’imigh sin agus tháinig seo, is cosúil.  Nó tá sé anois ag lorg ról a bheith ag Feidhmeannas an Tuaiscirt i gcur chun cinn NAMA, fiú is nach bhfuil sé cinnte go fóill go mbeidh An Aisínteacht Náisiúnta um Bhainistiú Socmhainní.  Seo a bhí le rá aige de réir tuairisce ag an BBC. 

Speaking after Tuesday’s meeting Mr Wilson said: “Nama will obviously have some influence over the management and possible disposal of significant assets located within Northern Ireland, most notably land and development assets.”

“It is imperative that this management adopts a prudent and considered position to ensure the long-term interests of the Northern Ireland economy, and indeed that of the Republic of Ireland, are protected.”

Minister Wilson proposed that the Northern Ireland Executive should have a formal role in taking forward Nama

This would safeguard Northern Ireland’s interests, he said.

Following Tuesday’s meeting, a spokesman for the NI Department of Finance and Personnel said legislation for Nama had not been passed through the Dail as yet.

He said Mr Wilson had pushed for NI representation “at an appropriate level” and that ministers agreed that Northern Ireland would be “fully and appropriate represented with regard to Nama’s holding of loans pertaining to NI assets”.

Is ait an mac an saol, bí cinnte de sin.  Nó is ionann seo agus comhpháirtíócht gnó agus ní bunús ró olc d’aontas níos doimhne a leithéid de chomhpháirtíocht. 

Is cinnte go bhfagann sé iarrachtaí Shinn Féin agus an SDLP ar an gceist  in áit na leathphingine. 

An sionnach i measc na gcearc anois

De réir na dtuairiscí is déanaí, tá Nelson McCausland ceaptha ina Aire Cultúr, Ealaíon is Foillíochta ó thuaidh ag an gCéad Aire, Peter Robinson.

Duine é McCausland atá sean aithne agam air. Diograiseoir Albainis Uladh é – cé nach eol dom go labhrann sé an teanga. Is cinnte, áfach, gurb é an chéad chloch ar a phaidrín, mas ceadmhach dom an mheafar mhí oiriúnach sin a úsáid, tús áite a thabhairt don chultúr – agus ní don teanga – Albainis Uladh thar an Ghaeilge.

Tá sé ráite aige go mion is go minic roimhe seo. Is duine é ar fuath leis Éireannachas an oiread sin gur rinne sé gearán le déanaí gur cheart deireadh a chuir leis an ‘Éireannach’ sna Leoin Briotanach agus Éireannach. (Cheapfá go mbeadh aondachtóir dílis mar é ar shon gach ceangal a choimead idir Éire agus an Bhreatain!)

Anuas ar sin, creideann sé nach ‘Ceilteach’ é cé go bhfuil McCausland mar ainm air. Ainm chomh Ceilteach is nach gá é a mhíniú.

Tá roinnt tuairimí aisteacha eile aige. Beidh le feiceáil conas mar a eireoidh leis san Aireacht seo – ach táim réasúnta cinnte go rachaidh a ré chun dochair na Gaeilge an oiread agus gur féidir leis.

Chomh fada agus a bhaineann sé le Nelson, is ionann a bheith in aghaidh na Gaeilge agus a bheith dilis dá chreideamh.

Cinneadh tubaisteach don Ghaeilge é seo – agus ar ndóigh ní féidir le Sinn Féin faic a dhéanamh in éadan an Aire mar go bhfuil siad ceangailte go dluth leis ar an bhFeidhmeannas.

Beidh an athas orm má léiritear dom go bhfuilim mícheart. Ach is é mo bharúil gur feidhm ‘frith Chultúr’ a bheidh ag an Aire nua Cultúr ó thuaidh, frith Chultúr na nGael chun a bheith beacht…

Ar ndóigh d’fhéadfadh sé tarlú go bhfuilim mí cheart. Ní féidir linn bheith ag súil nach mbeidh Nelson McCausland ina Aire Aondachtach – ach dá ndéanfadh sé a mhachnamh ar sin agus teacht ar an dtuiscint gur fearr i bhfad a bheadh sé do Thuaisceart Éireann dá mbeadh reachtaíocht ann chun an teanga dúchasach Ultach seo a chosaint, mar atá reachtaíocht sa Bhreatain Bheag agus in Alba roimhe, agus beartú dá réir, d’fhéadfadh sé amadán a dhéanamh díom.

D’fhéadfadh sé mo dhúshlán a shárú freisin tre airgead breise a aimsiú don Chiste Chraoltóireacht Ghaeilge, le go mbeadh an bearna idir é agus cistí do chraoltóireacht i nGaeilge na hAlban agus na Breatnaise sa Bhreatain Bheag níos cúinge ná mar atá.

An bhfuil tú chun glacadh leis an dúshlán, a Nelson, agus léiriú dúinn go bhfuil tú níos fearr ná an íomhá atá againn ort? Nó an gcloífídh tú go docht le brat do threabh?

Sin í an cheist….

In am don DUP an phort sheicteach a athrú

Nil aon craolachán pholatúil i nGaeilge ag an DUP, is oth liom a rá. Bheadh sé spéisiúil dá mbeadh.

Ar ndóigh ní bheithfeá ag súil lena leithéid i bhfianaise go bhfuil an páirtí seo go fóill ag maíomh ós ard – agus ina bhforogra toghcháin – go bhfuil stop curtha ag an bPáirtí le comhlíonadh an gheallúna i gComhaontú Chill Rimhinn go mbeadh Acht Ghaeilge ann.

Tá sé á thuairisciú go bhfuil Peter Robinson, Ceannaire an DUP agus Céad Aire an Tuaiscirt, agus Martin McGuinness tar éis ráiteas a éisiúint ag rá go gcaithfear deireadh a chur le pláig an tseicteachais.

Maith go leor. Mar chomhartha dea thola is dea mhéine agus dea rúin i leith an ráitis seo, ba cheart don DUP eirí as an freasúra seo don Acht Ghaeilge agus don Ghaeilge i gcoitinne.

Táimíd tar éis cur suas leis an bhfimíneacht uatha ar feadh ró fhada. Ní fiú tada, dar liom, a gcuid ráitis i dtaobh deireadh a chur le seicteachais i bhfianaise go bhfuil siad fós chomh binibeach sin in éadan na Gaeilge, ní h-amháin Acht Ghaeilge.

Má tá, mar a gheall an Leas Chéad Aire, Martin McGuinness, sé fíor nach bhfuil ach leamhshainn i ndán don bhFeidhmeannas ó thuaidh má leanann an DUP ag gabhail don phort seicteach atá ag an pháirtí sin, creidim nár cheart do pháirtí náisiúnacha filleadh ar roinnt na cumhachta go dtí go mbeidh an DUP sásta a h-áít cheart a thabhairt don Ghaeilge i dtuaisceart Éireann, mar atá tugtha don Ghaeilge in Alba agus don Bhreatnais sa Bhreatain Bheag.

Ceisteanna agus Freagraí

Tá moladh ag dul do Chonradh na Gaeilge as ucht an suirbhé thíos a rinne siad ar na h-iarrthóirí ar fad atá á gcur féin ós comhair na votairí agus iad sa tóir ar shuíochán i bPairlimint na hEorpa don toghchán sin an tseachtain seo chugainn.

Tá mo bharúil féin agam faoi na bhfreagraí – nuair a deir polaiteoir go mbeidh sé ag úsáid na Gaeilge, an féidir linn sin a chreidiúint? Má deir siad go bhfuil siad ar son an mhaolú ar úsáid na Gaeilge sa Phairlimint a thabhairt chun deiridh, an leor seo a rá nó ar cheart go ndéarfaidh siad go mbeidh siad i mbun feachtais ghníomhaigh chun seo a dhéanamh.

Bíodh sin mar atá – an t-aon dream nach bhfaighidh aon vóta nó tacaíocht uaimse, na polaiteoirí a bhí ró leisciúil nó ró bhiogóideach in éadan na Gaeilge (iarrthóírí an UUP agus an DUP!) freagra a thabhairt ar na gceisteanna réasúnta seo.

Molaim Conradh na Gaeilge as an mbeartas seo – ach sílim go bhfuil gá le h-athmhachnamh a dhéanamh ar an gcur chuige in am don olltoghchán atá ag teacht. Creidim gur cheart go n-eagrófaí ocáid phoiblí nó sraith ocáidí agus go dtabharfaí cuireadh do na ceannairí ar fad teacht os comhair phobal na Gaeilge agus a seasamh ar cheisteanna móra an phobail sin a mhíniú. Arís ní dímholadh é sin ar an mbeartas seo – ach creidim go dtabharfadh an cur chuige atá molta agamsa seasamh níos fearr don Ghaeilge san fheachtas toghcháin….

Agus, ar cheist eile, ritheann sé liom gur beag seans a tharlódh tada mar seo, litir nó ocáid phoiblí, gan leithéidí Conradh na Gaeilge a bheith ann agus chomh gníomhach is atá….

Seo chugaibh na ceisteanna agus achoimre ar na bhfreagraí. Is féidir na freagraí ina iomláine a léamh anseo.
CAITH DO VÓTA LEIS AN nGAEILGE
FREAGRA NA nIARRTHÓIRÍ DO PHARLAIMINT AN AONTAIS EORPAIGH AR CHEISTEANNA NA GAEILGE
1. (a) Má thoghtar mar chomhalta de Pharlaimint na hEorpa tú, an labhróidh tú Gaeilge go
rialta agus mar ghnáthchleachtas sa Pharlaimint?
nó
(b) Muna bhfuil tú compordach le caighdeán do chuid Gaeilge, an gcuirfidh tú feabhas ar do
chuid Gaeilge trí ranganna Gaeilge a ghlacadh / cúrsa féin‐foghlaim ar líne a dhéanamh chun
a chinntiú go mbeidh do dhóthain Gaeilge agat chun ionadaíocht a dhéanamh ar Éirinn san
Aontas Eorpach ag baint úsáid as an bpríomhtheanga náisiúnta?
2. An gcabhróidh tú le deireadh a chur leis an
maolú maidir le stádas na Gaeilge san Aontas
Eorpach (AE) trí bhrú a chur ar Rialtas na hÉireann
agus ar an Aontas Eorpach chuige sin?

An Seanadóir Alan Kelly, An Lucht Oibre, Toghcheantar an Deiscirt:
1. Níl sé ar a chompórd ag labhairt i nGaeilge, seachas ‘cúpla focal’. Ag iarraidh í a fhoghlaim.
2. Ba mhaith leis breis eolais faoin mhaolú. Thacódh sé beartas ar bith a bheadh chun leasa na Gaeilge.

Alban Maginness, SDLP, Toghcheantar Thuaisceart na hÉireann
1. Níl Gaeilge aige. Bheadh sé ag iarraidh í a fhoghlaim. Tá an SDLP ar son Acht Ghaeilge ó thuaidh chun réimse seirbhísí a chur ar fáil do chainteoirí Gaeilge.
2. Ar son mholadh an Chonartha.

Bairbre de Brún, Sinn Féin Toghcheantar Thuaisceart na hÉireann
1 & 2 ”Ar siúl aici go leanúnach.”

Brian Crowley, Fianna Fáíl, Toghcheantar an Deiscirt
1. Bionn cúpla abairt aige i nGaeilge i ngach oráid ach ní bheadh sé compórdach ag tabhairt oráide iomlán i nGaeilge.
2. Ar shon deireadh a chur leis an maolú chomh fada is go mbeadh an foireann aistritheoirí agus dlíodóirí/theanga-eolaithe ar fáil.

Caroline Simons, Libertas, Toghcheantar Átha Cliath
1) Tá sí sásta an Ghaeilge a úsáid sa Phairlimint.
2) Ar shon réimse iomlán seirbhísí i nGaeilge a bheith ar fáil.

Colm Burke, Fine Gael, Toghcheantar an Deiscirt
Gan freagra / No answer

Dan Boyle, An Chomhaontas Glas, Toghcheantar an Deiscirt
1. Cé nach bhfuil líofacht bainte amach ag Dan sa Ghaeilge go fóill, bheadh sé an‐shásta úsáid a bhaint as acmhainní
teanga ar bith a mholfadh an Conradh.
2. Bhí an Comhaontas Glas mar chuid den bhFreasúra nuair a cuireadh an maolú speisialta don Ghaeilge san AE i
bhfeidhm. Bhíomar ina choinne ansin agus táimid fós ina choinne.

Declan Ganley, Libertas, Toghcheantar an Iarthair
Go raibh maith agat as ucht do ríomhphost.
1 Ar bheagán Gaeilge.
2 Breis eolais á lorg aige. Ar shon stadas na Gaeilge a chaomhnú san AE.

Deirdre de Búrca, An Chomhaontas Glas, Toghcheantar Atha Cliath.
1.Ta ar intinn agam Gaeilge a labhairt go rialta sa Pharlaimint Eorpach ma thoghfar me ar 5u Meitheamh, agus gan dabht
beidh orm feabhas a chur ar mo chuid Gaeilge! Chaith me seachtain sa Ghaeltacht i mBaile Feirtear an bhliain so
chaite agus déanfaidh mé an rud céanna an bliain seo.
2. Ar shon fáil reidh leis an mhaolú.

Diane Dodds, DUP, Toghcheantar an Tuaiscirt
Gan freagra / No answer

Eibhlin Byrne, Fianna Fáíl, Toghcheantar Átha Cliath.
1. Ar son a cuid Gaeilge a úsáid sa phairlimint.
2. ?

Eoin Ryan, Fianna Fáíl, Toghcheantar Átha Cliath.
1. Níl Gaeilge aige – ach ar son tacú lei.
2. Níl a dhothain aistritheoirí ann faoi láthair ach ag obair i dtreo an uair go mbeidh sin amhlaidh.

Gay Mitchell Fine Gael, Toghcheantar Átha Cliath.
1. Gaeilge aige agus ar son í a usáíd.
2. Ceist casta é seo nach féidir leis a fhreagairt.

Ian Parsley, Alliance
1. Roinnt Ghaeilge aige agus ag iarraidh í a fhoghlaim ach dar leis gur tabhachtai ‘priomh theangacha na hEorpa a fhoghlaim’.
2. Níl sé ar son deireadh leis mhaolú – ach tá sé ar shon breis airgid a chur ar fáil le h-aghaidh foilsitheoireacht agus craoladh i nGaeilge.

Jim Higgins, Fine Gael, Toghcheantar an Iarthair
1. 90% dá chuid oráíd i nGaeilge mar atá.
2. Ar son stadas níos laidre don Ghaeilge.

Jim Nicholson, UUP, Toghcheantar Thuaisceart na hÉireann.
Gan freagra / No answer

Joe O’Reilly, Fine Gael, Toghcheantar an Iarthair
1. Úsáidfidh sé an Ghaeilge sa Phairlimint.
2.Gan amhras ar shon deireadh a chur leis an maolú.

Joe Higgins, An Pháirtí Shoisialach, Toghcheantar Átha Cliath
1. Bainfidh sé úsáid as an nGaeilge an oiread agus is féidir.
2. Caithfidh na cearta caoi a thabhairt don teanga.

John Paul Phelan, Fine Gael, Toghcheantar an Oirthir
Gan freagra / No answer

Kathleen Funchion
1. Ar bheagan Gaeilge ach ag iarraidh í a fheabhasú.
2. Ar son deireadh a chur leis an maolú agus deiseanna fostaíochta a chruthú do phobal na Gaeilge.

Kathy Sinnot, Neamhspleách, Toghlach an Deiscirt.
Gan freagra / No answer

Liam Aylward, Fianna Fáil, Toghcheantar an Oirthir.
1. Cúpla oráid i nGaeilge déanta aige. Ceal misnigh an chúis leis an neamairt seo. Níl sé i gceist aige aon chúrsa a dhéanamh chun cur lena chumas.
2. Gá le h-aistritheoirí.

Máiread McGuinness, Fine Gael, Toghcheantar an Oirthir
1.Sea/ YES
2. Sea/ YES

Marian Harkin Neamhspleách, Toghcheantar an Iarthair
Gan freagra / No answer

Mary Lou McDonald, Sinn Féin, Toghcheantar Átha Cliath
1. Beidh sí ag iarraidh cur lena cumas agus ansan tabharfaidh sí faoi níos mó úsáide a bhaint as an nGaeilge.
2. Ar son deireadh a chur leis an maolú.

Ned O’Keeffe, Fianna Fáil
1. Ar bheagan Gaeilge, chun freastal ar ranganna.
2 Ar son deireadh a chur leis an maolú.

Nessa Childers, An Lucht Oibre, Toghcheantar an Oirthir
1. – Ar bheagan Ghaeilge, chun cur lena cumas agus níos mó úsáide a bhaint aisti.
2. – Níl sí ar shon deireadh a chur leis an maolú nó níl sí ar son maolú breise a dhéanamh ar úsáid na Gaeilge.

Padraig Mac Lochlainn, Sinn Féin, Toghcheantar an Iarthair.
Ag tacú leis an dá cheist

Paschal Mooney, Fianna Fáíl, Toghcheantar an Iarthair
1. Ar son ach ar bheagan Ghaeilge.
2. Ar son.

Pat the Cope Gallagher, Fianna Fáil, Toghcheantar an Iarthair
1. Ar son
2. Ar son

Proinsias de Rossa, An Lucht OIbre, Toghcheantar Atha Cliath
1. Ar son an Ghaeilge a úsáid, mar a bhí riamh.
2. Níl sé ar shon deireadh a chur leis an maolú nó níl sé ar son maolú breise a dhéanamh ar úsáid na Gaeilge.

Raymond O’ Malley, Libertas, Toghcheantar an Oirthir
1. Ar son cé go bhfuil sé ar bheagan Ghaeilge.
2. Ar son deireadh a chur leis an maolú.

Seán Kelly, Fine Gael, Toghcheantar an Deiscirt
1. Sea/Yes
2. Sea/yes

Steven Agnew. An Chomhaontas Glas, Toghcheantar Thuaisceart na hÉireann
1. Níl Gaeilge aige ná níl sé de rún aige í a fhoghlaim.
2. Ag iarraidh eolais faoi míbhuntáistí do phobal na Gaeilge de bharr an maolú.

Susan O’Keeffe, An Lucht OIbre, Toghcheantar an Iarthair
1. Ag foghlaim na Gaeilge in athuair. Sasta í a úsáid
2. Sásta brú a chur chun deireadh a chur leis an maolú.

Thomas Byrne, Fianna Fáil, Toghcheantar an Oirthir.
Gan freagra / No answer

Toireasa Ferris, Sinn Féin, Toghcheantar an Deiscirt
1. Bainfidh sí úsáid as an nGaeilge sa Phairlimint má thoghtar í
2. Sásta oibriú chun deireadh a chur leis an maolú.

Tomas Sharkey, Sinn Féin, Toghcheantar an Oirthir
1. Tá sé chun an Ghaeilge a úsáid sa phairlimint agus i ngach gné dá chuid oibre ann.
2. Tá sé chun iarracht a dhéanamh ar an maolú a chur ar cheal.

An DUP ró mhaith do Shinn Féin ó thuaidh….

Thug Margaret Ritchie, Aire Fhorbartha Shoisialta an Tuaiscirt, léargas speisiúil ar an mbealach atá Feidhmeannas an Tuaiscirt ag feidhmiú agus í ag labhairt ag an gComhdháil Bhliantúil a reachtáil an SDLP ag an deireadh seachtaine in Ard Mhacha.

The DUP was “running the show and running rings round Sinn Féin. Sinn Féin are not able for them,” she added.

The Executive was moving ahead entirely on a DUP agenda, she said.

“Be it policing and justice, the Irish language, the Maze, post-primary education or even extending funding to loyalist paramilitaries, the DUP is making all the running and Sinn Féin is trailing along behind them.”

Is dócha go mbeifeá ag súil lena leitheid ó bean an SDLP – agus ní gá a rá go bhfuil sise ina ball den Fheidhmeannas céanna agus má tá an DUP ag déanamh beag de Sinn Féin is dócha gur cloch níos lú fós ar a paidrín í Margaret Ritchie.

Táim den bharúil go bhfuil blas den fhirinne sa mhéid a deir Ritchie, a chruthaigh a dintiúirí nuair a ghearr sí an maoiniú ar ghrúpaí le ceangal leis an UDA, fiú más amhlaidh gur eirigh le dúshlán dlíthiúíl in éadan an chinnidh seo, mar go bhfuil an fianaise le feiscint go soiléir.

Bhí sé le feiscint go soiléir nuair a chinn Edwin Poots fáil reidh leis an gCiste Craoltóireachta Ghaeilge le linn a réimeas ag an Aireacht Chultúr, Ealaíon is Foillíochta. Ach amháin idir ghabhail phobal na Gaeilge ar an gceist sin, idirghabhail a fuair ardán i Lá Nua, nuachtán laethúil na Gaeilge, an mbeadh Gerry Adams tar éis an ceist a thogáil agus é ag iarraidh luach saothair éigean dá pháirtí ón mhion eigeandáil a bhí ann i mI Bealtaine? Caol seans.

Ar an droch uair, áfach, ní raibh sa mhéid a fuair Gerry Adams ó Gordon Brown ach a dhothain chun dhá bhliain eile den gCiste a mhaoiniú agus níl aon bannaí ann faoi thodhchaí fhad treimhseach an Chiste. In áít bheith ag fánúint san áit a raibh sé, ag £3m in aghaidh na bliana, ba cheart go mbeadh an Chiste seo á mhaoiniú ag an libhéal céanna is atá cistí cosúil leis in Albain agus An Bhreatain Bheag.

Níl bric ar bhric ag suíomh na Ceise Fada, ní fios an mbeidh réiteach riamh ar an leamhsháinn faoi dheireadh a chur leis an 11+ agus an córas míchothrom a bhuanaigh an scrúdú uafásach sin, tá an Cheathrú Gaeltachta siocaithe go fóill agus na céadta milliún á gheallúint do Cheathrú an Titanic is eile.

An bhfuil aon rud á dhéanamh sa cheart ag Sinn Féin? Agus mas amhlaidh nach bhfuil, cé ar cheart a chur san áit a bhfuil Sinn Féin anois? An SDLP – ar eigean é.