Sabhal Mór Ostaigh agus An Nasc

Ionad Nua an Chultúir ag Sabhal Mor Ostaigh -Fas

Tugaim faoi ndeara go bhfuil mo shean chara, Máirtín  O Muilleoir, ar thuras lena chomhleacaithe ó Chiste Infhéistíochta na Gaeilge ar Shabhal Mór Ostaigh ar Oileán Sgiathánach sna  hOileáin Thiar.  Is fiú a rá go bhfuil an buíon infhéisteoirí imithe ar an dturas ar a gcostas féin – rud a léiríonn dearcadh nua ón gcur chuige a bhionn i réim de ghnath ar ‘quangoes’ ó thuaidh is ó dheas.  Tá siad ann chun léargas a fháil ar an slí ar eirigh leis an ionad ceeannródach seo an fhás agus an  fhorbairt atá déanta a dhéanamh.  Anois aithnítear Sabhal Mór Ostaigh mar an phríomh ionad léinn is cultúir  is teicneolaíochta do Ghaeil sna h-oileáin seo.

Nuair a leandáileas i mBéal Feirste geall leis ceithre bhliain deag ó shin, ceapadh mé ar bhórd Fhorbairt Feirste agus bhí láímh agam i bhforbairt togra bunaithe ar Shabhail Mhór Ostaigh, an Nasc, ionad ina mbeadh fiontarlann, chun gnólachtaí nua a spreagadh agus a áisiú, is scéal-lann, ina mbeadh scileanna scéalaíochta ag baint úsáide as an nua theiceneolaíocht idir scannánaíocht, teilifís, raidió is eile, á mhúineadh don aos óg agus a bheadh ina cheanncheathrú do thionsal chlos-amhairc an Tuaiscirt.

Thugamar cúpla turas orainn féin, turas amháin ó dheas go Gaillimh is Luimneach, chun taighde a dhéanamh ar an bhfiontar agus d’oibríomar ar roinnt roghanna chun suíomh oiriúnach a aimsiú.  Sa deireadh níor tháinig an mhaoiniú chun an togra go léir a chur i bhfeidhm agus níor fhorbraíodh ach an ‘Fiontarlann’ is roinnt oifigi san Nasc, foirgneamh atá suite ar Bhóthar na bhFal.  Is ceann cheathrú Forbairt Feirste é seo anois agus is cinnte go bhfuil go leor oibre fiúntach déanta ag an eagras, go h-áirithe agus é faoi stiur Jake Mac Siacais, le blianta beaga anuas.

An rud ar moladh an chuid is mó de scór bliain ó shin anois, is é sin an rud, go bunasach, atá ag teastáil go fóíll.  Idir an dhá linn tá go leor oibre déanta chun an toirt chriticiúil a chur in áit le go mbainfí usáid fónta as an ionad seo – bunú Raidió Fáilte agus Nuacht 24 sa chéad dul síos.

Agus níl aon ghá foirgneamh nua a aimsiú.  Ar chúl na Cultúrlainne, tá foirgneamh an Springfield Charitable Association agus ba cheart é seo a cheannach laithreach, ar phraghas réasúnta agus é a fhorbairt mar an ‘Scéalann’.   Is é an Chultúrlann an áit nádúrtha don fhorbairt seo agus má chuirtear in áít é gan ró mhoill, beidh rath ar an dtionscnamh, creidim.

Thóg mé roinnt ceisteanna faoin Chiste seo mar níor thuigeas, nó ní thuigim go fóill, cén fath gur bunaíodh é go rúnda, gan aon phroiseas phoiblí chun baill an choiste a cheapadh, go h-airithe i bhfianaise go raibh deontas £8bn d’airgead phoiblí á fháil ag an gciste.     Tá cuid de na ceisteanna sin gan freagra go fóill cé gur aimsigh Danny Browne ar shon Gaelscéal ainmneacha bhallraíocht an Choiste do Ghaelscéal, tar éis gur chuireas an cheist anseo.

É sin ráite, ní mór bogadh ar aghaidh agus an spotsholas a fhágaint ar an gCiste le cinntiú go gníomhaíonn sé gan ró mhoill le beartas a léireoidh go bhfuil ré nua i bhfeidhm ó thuaidh ó thaobh cosaint agus cur chun cinn na Gaeilge de, mar a mhaíonn Mairtín ar a bhlag:

This is a fortuitous time to visit Samhal Mor Ostaig as we enter a new era of Irish language protection and promotion in the North of Ireland and the advent of the new £8m Irish Language Investment Fund (whose members are here, at their own cost, on a fact-finding mission) but here’s a sobering thought: one building at Samhal Mor Ostaig, the Fas building cost as much as our entire kitty, £8m.

An bhfuil ré nua ann, i bhfírinne?  Níl a fhios agam.   Creidim go leireodh cinneadh infheistiocht i dtionscnamh ar nós ‘An Scéalann’ mar atá molta agamsa go raibh tús leis.   Mar a deir Mairtín, ní mór an méid é £8m – ach, níl anseo ach an chuid is lú den infheistíocht.  Is iad pobal Ghaelach Bhéal Feirste, i gcaitheamh na mblianta, ceannródaithe Bhóthair Seoighe is na Cultúrlainne is Lá/Lá Nua (nach maireann) is Raidió Fáílte is Aisling Ghéar is Gaeloiliúint(nach maireann) is Chumainn Chluain Aird a dhein an infheistiú ar fad go dtí seo. Na milliún uaireannta chloig oibre tugtha go deonach, saothar nach bhfiuil saibhreas ann chun an obair seo a chúiteamh, an infheistíocht sin.

Ná h-ábair é, dein é!

Ní bheadh Cultúrlann ar bith i mBéal Feirste dá bhfanfaí ar dheontóir le h-airgead mór....

Is minic go mbaineann mo shean chomrádaí, Máirtín  O Muilleoir, as an ráiteas ‘Make No Little Plans’ agus é ag tagairt don phlean uaillmhiannach is déanaí uaidh  chun rud éigean ollmhór a dhéanamh.

Agus, i gcónaí, rinne sé beart de réir briathar.   Bhíos féin páirteach san iarracht nuachtán laethúil Ghaeilge a athbheochan – agus d’eirigh linn ar feadh seal.   Níorbh ionann ár bpleannanna – nuachtán neamhspleach dúshlánach téigeartha – agus plean Fhoras na Gaeilge agus, go h-áirithe, baill Shinn Féin ar bhórd na h-institiúide tras teorainn san.  [Nach ait an scéal é gur rabhadh in éadan Éirinn Aontaithe é an institiúid tras teorainn seo, thar aon fhoras tras teorainn eile agus go bhfuil páirt chomh lárnach ag SF ann!]

Ar aon nós, nuair a chuala mé roinnt laethannta ó shin go raibh seoladh Tionscadal 16 beartaithe – ón mbean  uasal atá i mbun Beyond The Pale PR, Éadaoin Ní Mhunghaile – don lá inniu, Luan Cáxca, d’ardaigh mo dhóchas beagáinín.   Plean uaillmhianach é seo.

Ach, tá ‘ach’ anseo.  Ní doigh liom gur cheart nó gur féidir fánacht ar dheontóir éigean a theacht chun tosaigh le €10m chun an togra seo a mhaoiniú.  Nuair a bunaíodh Cultúrlann McAdam  Ó Fiaich ag tús na 90aí, ní raibh aon €10m ann.   Agus dá bhfanfadh bunaitheoirí na Cultúrlainne ar dheontóir le €10m teacht chun tosaigh, gach seans nach mbeadh Cultúrlann ann go fóíll.

Is é an bealach le tosnú ar an togra seo ná é a thosnú.  Aimsigh spás éigean i lár na cathrach agus dein caifé Ghaeilge de, mar a deineadh sa Chultúrlann.  Bíodh sin ina thús.  De réir a chéile a thógfar an chaisleán.

Is cuimhin liom na blianta ó shin, trath go raibh Caifé 3D ag Gael Linn i mBaile Átha Cliath, ná bhfuair sé an tacaiocht a bhí de dhith ó Ghaeil na h-Ard Cathrach chun go dtiocfadh sé slán.   Bhíos ann go minic mé féin agus is mó uair a chuaigh mé isteach ann agus gur thug mé cluas le h-éisteacht do Ghaeil mhóra BhÁC ag spalpadh leo i mBéarla!

Tá an rud sin ann i measc aicme áirithe Ghaeilgeoirí, go dtaithníonn sé leo ar chúis éigean bheith ag labhairt i mBéarla agus iad ag cur an chuma orthu féin go bhfuil siad níos Gaelaí ná an chuid eile againn.

Dá dtosnófaí laithreach le caifé chun tús a chur leis an gcultúrlann seo, bheadh sé chomh maith le €1m sa bhanc.   Ansan amharclann – bíodh drámaí á Ghaeilge ar an ardán i ngach amharclann sa chathair agus na sluaite á chur ó dhoras ó na dramaí Ghaeilge agus ní fada go leireofar an ghá atá leis an Ionad Náisiúnta seo.  Leanfaidh gach rud eile ina dhiaidh sin.

Agus mé á scríobh seo tá an chlár deireannach Nuacht á chraoladh ar an Raidió agus an laithreoir, Caoimhe Ní Laighin, ag tuairisciú faoin ‘dtuairimíocht a bheith ag dul i dtreise go mbeidh Príomh Aire na Breataine, Gordon Brown’  ag fógairt amárach go mbeidh ‘olltoghcháin[sic]’ sa Bhreatain agus i dTuaisceart na hÉireann ag tús mhí Bealtaine.

Ar chúis nach dtuigim, níl Nuacht RTÉ ag tuairisciú tada faoin bplean uaillmhiannach seo ar an fheasachán ag 9.53in.

Ní gá fánacht go dtí 2016 le go mbeidh an Ionad Náisiúnta seo ann.  Níl aon ionad nó foirgneamh ina chultúrlann beo go dtí go dtosnaíonn cainteoirí Ghaeilge ag teacht le cheile in áit amháin ag labhairt i nGaeilge.

Tá mo thacaíocht iomlán ag an dtionscnamh seo.  Ach tá súil agam nach gá fánacht go dtí 2016 le cultúrlann – a la Béal Feirste – a aimsiú i bpríomhchathair na tíre….

Is minic go mbaineann mo shean chomrádaí, Máirtín  O Muilleoir, as an ráiteas ‘Make No Little Plans’ agus é ag tagairt don phlean uaillmhiannach is déanaí uaidh  chun rud éigean ollmhór a dhéanamh.

Agus, i gcónaí, rinne sé beart de réir briathar.   Bhíos féin páirteach san iarracht nuachtán laethúil Ghaeilge a athbheochan – agus d’eirigh linn ar feadh seal.   Níorbh ionann ár bpleannanna – nuachtán neamhspleach dúshlánach téigeartha – agus plean Fhoras na Gaeilge agus, go h-áirithe, baill Shinn Féin ar bhórd na h-institiúide tras teorainn san.  [Nach ait an scéal é gur rabhadh in éadan Éirinn Aontaithe é an institiúid tras teorainn seo, thar aon fhoras tras teorainn eile agus go bhfuil páirt chomh lárnach ag SF ann!]

Ar aon nós, nuair a chuala mé roinnt laethannta ó shin go raibh seoladh Tionscadal 16 beartaithe – ón mbean  uasal atá i mbun Beyond The Pale PR, Éadaoin Ní Mhunghaile – don lá inniu, Luan Cáxca, d’ardaigh mo dhóchas beagáinín.   Plean uaillmhianach é seo.

Ach, tá ‘ach’ anseo.  Ní doigh liom gur cheart nó gur féidir fánacht ar dheontóir éigean a theacht chun tosaigh le €10m chun an togra seo a mhaoiniú.  Nuair a bunaíodh Cultúrlann McAdam  Ó Fiaich ag tús na 90aí, ní raibh aon €10m ann.   Agus dá bhfanfadh bunaitheoirí na Cultúrlainne ar dheontóir le €10m teacht chun tosaigh, gach seans nach mbeadh Cultúrlann ann go fóíll.

Is é an bealach le tosnú ar an togra seo ná é a thosnú.  Aimsigh spás éigean i lár na cathrach agus dein caifé Ghaeilge de, mar a deineadh sa Chultúrlann.  Bíodh sin ina thús.  De réir a chéile a thógfar an chaisleán.

Is cuimhin liom na blianta ó shin, trath go raibh Caifé 3D ag Gael Linn i mBaile Átha Cliath, ná bhfuair sé an tacaiocht a bhí de dhith ó Ghaeil na h-Ard Cathrach chun go dtiocfadh sé slán.   Bhíos ann go minic mé féin agus is mó uair a chuaigh mé isteach ann agus gur thug mé cluas le h-éisteacht do Ghaeil mhóra BhÁC ag spalpadh leo i mBéarla!

Tá an rud sin ann i measc aicme áirithe Ghaeilgeoirí, go dtaithníonn sé leo ar chúis éigean bheith ag labhairt i mBéarla agus iad ag cur an chuma orthu féin go bhfuil siad níos Gaelaí ná an chuid eile againn.

Dá dtosnófaí laithreach le caifé chun tús a chur leis an gcultúrlann seo, bheadh sé chomh maith le €1m sa bhanc.   Ansan amharclann – bíodh drámaí á Ghaeilge ar an ardán i ngach amharclann sa chathair agus na sluaite á chur ó dhoras ó na dramaí Ghaeilge agus ní fada go leireofar an ghá atá leis an Ionad Náisiúnta seo.  Leanfaidh gach rud eile ina dhiaidh sin.

Agus mé á scríobh seo tá an chlár deireannach Nuacht á chraoladh ar an Raidió agus an laithreoir, Caoimhe Ní Laighin, ag tuairisciú faoin ‘dtuairimíocht a bheith ag dul i dtreise go mbeidh Príomh Aire na Breataine, Gordon Brown’  ag fógairt amárach go mbeidh ‘olltoghcháin[sic]’ sa Bhreatain agus i dTuaisceart na hÉireann ag tús mhí Bealtaine.

Ar chúis nach dtuigim, níl Nuacht RTÉ ag tuairisciú tada faoin bplean uaillmhiannach seo ar an fheasachán ag 9.53in.

Ní gá fánacht go dtí 2016 le go mbeidh an Ionad Náisiúnta seo ann.  Níl aon ionad nó foirgneamh ina chultúrlann beo go dtí go dtosnaíonn cainteoirí Ghaeilge ag teacht le cheile in áit amháin ag labhairt i nGaeilge.

Tá mo thacaíocht iomlán ag an dtionscnamh seo.  Ach tá súil agam nach gá fánacht go dtí 2016 le cultúrlann – a la Béal Feirste – a aimsiú i bpríomhchathair na tíre….

Ní bhionn gnó gan stró….

Táim im bhall de Chlub Leabhar Coiscéim Feirste le blianta fada agus is é an buntáiste is mó a fhaighim de bharr an bhallraíocht sin, go seoltar leabhair Ghaeilge chugam go trath rialta le linn na bliana.  Tá lascaine mór i gceist fiú go bhfuil taille ballraíochta €60 in aghaidh na bliana i gceist anois.  [Is amhlaidh go bhfoilsíonn Coiscéim an oiread san leabhar gach bliain go mbionn na leabhair ag teacht ina shruthán gléineach chugam tríd an phost.]

Is éard an míbhuntáiste is mó a bhaineann leis an mballraíocht agus mo shuíomh faoi lathair nach mbím ann le h-aghaidh na h-ocáidí seolta sa Chultúrlann.  Bhí trath ann go raibh mé beo ar sciatháin sicín, rollaí ispiní is smailceanna dá leithéid, agus gloiní fíona gan stop anuas orthu sin!]

Ar aon nós, tháinig dhá leabhar chugham le déanaí – ceann amháin faoi Robert McAdam [Cultúrlann McAdam O Fiaich], an Gael Protastúnach a thug an Ghaeilge slán cois cuain sa 19ú céad.] ó pheann Shean Mhic Diarmada agus Bhríd Mhic Sheáin.

An ceann eile, Stró an Ghnó le Máirtín  O Muilleoir, leabhar beag tanaí atá ann ach má tá sé tanaí, cosúil leis an údar, tá toirt ann freisin sa mhéid is go bhfuil comhairle anseo a bheadh ina thaca le aon fiontaí agus é nó í ag tosnú ar dhreimire na fiontraíochta.

Léigh mé sciar mhaith de aréir – ar ndóigh bhí sé éasca nó ní h-é seo an chéad uair dom cuid is mó d’abhar an leabhair seo a fheiceáil mar gheall gur fhoilsíodh cuid is mó de roimhe mar cholún ghnó i Lá Nua.

Le linn dom bheith im eagarthóir i Lá Nua/Lá, rith sé liom ná raibh bun nó barr leis ná rabhmar ag baint úsáide as talainn scriobhnóireachta/iriseoireachta ár gceann foirne.  Chuir mé brú air colún a sholathar dúinn agus is é seo an toradh.

Tá alán píosaí comhairle sa leabhar seo ón údar féin, ó údair eile atá léite aige agus ó fhiontraithe Ghaelacha.  Tá luach leo ar fad – cuid acu níos luachmhaire ná a cheile, cuid acu ag treasnú a cheile, cuid acu ar aistriúcháin loma iad ar raitis i mBéarla.

Taithníonn cúpla ceann agam ach go h-áirithe:

Láimhsigh píosa páipéir uair amháin, ansin gníomhaigh air.  Ansin cur i comhad é, (an áit ar chóir do mhiontuairiscí gach cruinnithe a bheith).  Má tá do dheasc lán duilleoga le rudaí atá le déanamh, tá tú ag déanamh barraíocht nó níl tú eifeachtach (ticeáil ceann amháin).

Agus, is maith liom an leid seo freisin cé nach bhfeictear dom gur duine mé a ghlacfaidh leis an gcomhairle seo go h-éasca:

Caill an argóínt agus coinnigh an chustaiméir.

Tá tanaíocht an leabhair seo ina bhua go h-áirithe mar gheall ar an chúis go bhfuil an oiread san leabhair ‘DIY Fiontraí’ amuigh ansin ó údair atá tar éis gnóanna a bhunú nó a staidéar ar fuaid an domhain.  Seo údar a bhunaigh gnóanna agus atá staidéar déanta aige orthu, conas mar a eiríonn leo agus cén fath go dteipeann orthu, tá go leor leabhair gnó léite aige [nó bhíodh go leor acu ar na seilfeanna ina oifig ar aon nós, nuair a bhínn ag cruinniú leis le linn laethannta Lá Nua] agus níl fiontraí i saol na Gaeilge nach bhfuil aithne aige orthu.

Mar sin, dein cinneadh gnó stuama inniu.  Ná ceannaigh slam mór leabhair ghnó i mBéarla nach léifidh tú choiche.  Ceannaigh ceann amháin beag tanaí i nGaeilge a léifidh tú – léigh na leideanna istigh ann agus cuir i bhfeidhm ar a laghad ceann amháin.    Má dheineann tú sin, beidh tú céim níos giorra don chéad mhilliún!

Tá píosa comhairle amháin, ó Chaolfhionn Nic Phaidín, nár mhiste liom a lua i gcomhthéacs na cainte a bhí agam inné le Séamus Mhic Seáin agus, chomh maith ar an abhar seo, an Ghaeilge sa saol ghnó.

“Mura mbogann tú ar aghaidh, scuabfar chun siúil thú. Cuir do chuid fuinnimh isteach [sic] san am atá romhat. Ar tharla roimhe, tá sé thart: RÉAMHRÁ: Foghlaim uaidh ach déan dearmad air.”

[Is liomsa na ‘sicanna’  – ní gá fuinneamh a chuir isteach san am atá romhat, ní gá ach é a chur san am atá romhat?]

Tar éis an réamhrá fadalach sin, an rud ar mhaith liom a rá ná seo.  B’é Lá/Lá Nua an chéad nuachtán Ghaeilge chun spás ceart a thabhairt do chúrsaí gnó.  Chreid mé go laidir gur cheart go mbeadh gach rud i nuachtán Ghaeilge a bhionn i nuachtán ar bith eile – agus thug mé an bearna seo faoi ndeara.   Anois ní doigh liom go bhféadfaí nuachtán Ghaeilge a fhoilsiú gan ‘Earnáil Ghnó’ substaintiúil ann, an oiread Gaeil fiontraithe atá ag treabhadh leo ina ngoirt féin, ag saothrú airgid agus ag sasú an chustaiméara.

Mar a dúirt an t-é go ndúirt é:  Success has many fathers, failure is an orphan.   Is cúis bhróid an láimh a bhí ag Lá Nua faoi mo stiúr sa phroiseas sin.  Maireann spiorad Lá/Lá Nua go fóill dá bharr seo agus tá sí beo i leathnaigh leabhair Uí Mhuilleoir.

Is fiú a lua freisin go bhfuil alt aige sa leabhar seo ar an eispearas a bhí aige le Lá.{lch 91].  Cuireann sé an fiontraí i gcomparáid le h-iománaí ó Chill Chainnigh.  Dar leis go gcailleann iománaithe an chontae sin corr chluiche agus gur chóir an duine a mheas ar an mbealach a eiríonn sé aníos as an bhuile a leagann é, ní chomh minic agus a leagtar é.   Cheannaigh sé an chiall sin go daor – ach sin ceacht nach bhfoghlaimeoidh na maorláthaigh is na Méirligh a chur an caidhp báis ar Lá/Lá Nua.

Cuir an stró ort féin an leabhar seo a cheannach ar do luaithe chaoithiúlacht – agus creidim go laghdóidh tú an stró ort féin agus ar do ghnó ina dhiaidh duit é a léamh….

Is féidir an leabhar a cheannach anseo nó cláraigh le Club Leabhar Coiscéim Feirste inniu.

Dido agus an Daily Mail agus ‘The Men Behind The Wire’

Is cosúil go bhfuil an amhránaí Dido tar éis raic a thogáil le h-amhrán nua dá cuid, amhrán ar a h-albam nua, ‘Safe Trip Home’.

Tá cúpla líne ón amhrán ‘The Men Behind The Wire’ á cheol aici sa chúlra i lár an amhráin thuas – thart ar 1 noimead 40 soicind istigh – agus is cosúil gur omós an méid sin dá hathair, ar cailleadh é anuraidh, agus gur de shliocht Éireannach é.

Tá tagairt ann níos déanaí san amhrán a mhíníonn an chéad tagairt – ‘Rebel songs sung out of tune’ – agus tugann sin léargas dúinn ar charactéir an amhráin.  Mar a dúirt Bono – This Song Is Not A Rebel Song.

Ar aon nós, is amhrán deas séimh é.  Eist leis agus tuigfidh tú.

Ba ar bhlag Mháirtín Uí Mhuilleoir a chonac an chéad tagairt do seo agus anois feicim go bhfuil sé ag filleadh ar an abhar de bharr go bhfuil an http://www.dailymail.co.uk/news/article-1092551/Thoughtless-Dido-criticised-IRA-rebel-song-new-album.html tar éis eirí feargach faoin amhrán.

Ach thall ar an Daily Mail, tá alt acu ag moladh na cinsireachta – chuir an BBC cosc ar an amhrán seo [agus rinne RTÉ amhlaidh] – agus ag déanamh íonsaithe ar an amhránaí as ucht na focail ón amhrán seo a úsáid ar bhealach neamh urchóideach. [Ní aontaim go bhfuil bealach urchóideach chun na focail a úsáid nó tá saoirse cainte fós i réim, nach bhfuil?]

Tá ráiteas ann ó Ghregory Campbell ag léiriú a mhíshasamh faoin amhrán, ar an ábhar, dar léis, gur ‘murderers, arsonists and terrorists’ iad na ‘Men Behind The Wire’.

Tá’s ag an saol mhór – agus is dócha go bhfuil a fhios seo ag Gregory ach gur thapaigh sé an deis ráiteas bladhmannach a thabhairt don Daily Mail agus é den tuiscint go mbeadh a ainm luaite ar amhrán ar an mór thír – nach amhlaidh a bhí.  Gur mó duine ná raibh aon bhaint acu le ‘sceimhlitheoireacht’ nó, mar is fearr liomsa, treallchogaíocht ná a mhalairt a gabhadh in Operation Motorman.

Más buan mo chuimhne, d’aithin Arm na Breataine fiú gur oibríocht gan chiall a bhí ann agus gurb é an toradh a bhí air gur deineadh glúin fear óg a pholaitiú nach mbeadh a leath acu sáite i ngluaiseacht ar nós an IRA ach amháin gur cuireadh iad ‘behind the wire’ go h-éagórach agus, ná dearúdaimís, gan iad a chur ar a dtriail ar chúis ar bith.

Bréaga lofa agus claontacht traidisiúnta na meáin Briotanacha…..cad leis a bheithfeá ag súil ó muc ach búireach?

Anois tá sé oifigiúil….

 

Lá Nua - deireadh ré á fhogairt, tús ré úr ag breacadh

Go ndruidfear Lá i mbliana, díreach roimh na Nollag is cosúil.   De reir bhlag Mhairtín Uí Mhuilleoir, ní raibh an dara rogha ag Grúpa Mheáin Bhéal Feirste nó bhí cailliúintí de thart ar £270,000 carnaithe acu agus cé gur thairg Foras na Gaeilge trí mhí de shíneadh ar an sean chonradh, go dtí deireadh Márta 2009,  ní fhéadfaí sin a dhéanamh agus tuilleadh caillteanais a charnadh.  Níl comhlacht sa tír a dhéanfadh sin ar son na h-aislinge arbh é an nuachtán laethúil Ghaeilge.  Agus ní mór meabhrú ar sin nuair atá na scuainí bomain ag caitheamh  maslaí agus eile le Máírtín agus a chomhleacaithe ar a thit an cúram an cinneadh cruaigh seo a dhéanamh inné. 

Ní togra a bhí i gceist le Lá an oiread is gur aisling a bhí ann.   Ach amháin duramáin Fhoras na Gaeilge agus na cáirde nárbh cáirde iad ar bhórd na h-eagraíochta sin, bheadh le Lá Nua.    Tá go leor ráite futha sin anois – agus tá súil agam go dtuigfidh siad in am chaoi an ról náireach a d’imir siad i gcur chun báis na h-aislinge áirithe seo.  Tá’s againn cé h-iad – agus má tá ciall acu beidh a fhios acu freisin cé h-iad.  Creachadóirí na h-aislinge.

D’eirigh le Lá sa chaoi is gur thug sé an dea shampla do Ghaeil ar fud na tíre go bhféadfaí tabhairt faoi rud gan agat ach do dhuthracht is an aisling.  Ba mhiorúilt laethúil é an oiread is go raibh sé ina nuachtán laethúil.  Nuair a d’eisíodh é ina nuachtán seachtainiúil, bhí sé ina mhiorúilt ansin freisin.   

Is cuma liom cad a deir éinne, ba i Lá a scriobhadh na h-ailt ba theigeartha i nGaeilge thar aon nuachtán eile go bhfaca mise.    An raibh margadh ann do?  Cá bhfios – mar níor tugadh an seans do riamh a bhí tuillte aige.  Nior tugadh an tacaíocht ceart nó cóír do. 

Mothaim fearg agus brón anocht.  Fearg faoi na creachadóirí cultúr is teanga ar a dtugtar Foras na Gaeilge – bás na Gaeilge is cirte a bhaiste orthu – agus brón mar gheall ar mo chomrádaithe atá iad féin i mbrón anocht de bharr an buille tubaisteach, marfach geall leis,  seo don aisling a bhí againn go léir agus atá go fóíll ag cuid againn.

Tá an tuairisc seo ar phríomh leathnach an nuachtáin inniu agus tá eagarfhocal lán d’fhealsúnacht ann ó pheann an eagarthóra, Dónall Mac Giolla Chóill.  

Ach chaith Lá agus Lá Nua laethanta fada ar an pháirc imeartha, agus rinneadh éacht ó bhí 1981 ann agus Preas an Phobail agus ó 1984, uair a tháinig Lá ar an fhód, gan iomrá ar 1999 nuair a ghlac Grúpa Meán Bhéal Feirste seilbh ar an nuachtán.
Ní raibh muid i gcónaí foirfe, ach is deacair ag Dia féin an fhoirfeacht a chleachtadh an t-am ar fad.
Más rud é gur thit muid idir an dá stól in amanna, is mar gheall ar ár mianta a bheith níos leithne ná ár n-acmhainn.
Tiocfaidh glúin eile, tá muid dóchasach, leis an lóchrann a iompar, bíodh sé luath nó mall.
I saol na héiginnteachta, tá cinnteacht úr againn, nach mbeidh nuachtán clóite laethúil Gaeilge ann gan mhoill.

Thall ar An Druma Mór, tá Eoghan O Néill ag nochtadh a chuid tuairimí ar an ábhar.  Is fiú cuairt a thabhairt ar shuíomh iar eagarthóir eile de chuid Lá…..  Gradam onórach é anois go raibh tú ag obair le Lá Nua/Lá/Preas an Phobail. 

Anois céard a tharlóidh?  An bhfuil glúin óg ann chun an lochrann a iompar? Seo mar a labhair mé ar an gceist sin agus mé  Faoi agallamh ar Adhmhaidin

In am bogadh chun tosaigh…

Tá an cheart ag Máirtín Ó Muilleoir nuair a deir sé go bhfuil an clampar seo ar fad faoi thuairisciú an BBC ar mhórshiúl Acht na Gaeilge Dé Satharn seo chaite ag tógáint ár n-áird ón bpríomh chuspóir, sé sin Acht Ghaeilge, le dealramh agus le brí, a reachtú ó thuaidh. 

Tagaim leis an méid atá le rá freisin ag Philip Cummings ina cholún an tseachtain seo: 

Maidir leis an tréith is coitianta ag Gaeilgeoirí, .i. an gearán, is leor sampla amháin. Den chéad uair, bhí tuairisc ag an BBC faoi mhórshiúl ar son na Gaeilge.
In ionad an rud cliste a dhéanamh agus tuile litreacha molta a sheoladh chuig an BBC as an tuairisciú lena chinntiú go ndéanfadh an stáisiún arís é, cad é a bhí beartaithe ag grúpa amháin i ndiaidh an mhórshiúil, Dé Sathairn?
Tá, gearán a dhéanamh leis an BBC cionn is go raibh an figiúr míchruinn foilsithe ag an stáisiún.
Go leor ráite?

Ar ndóigh deineann an BBC mí thuairisciú ar imeachtaí faoin nGaeilge, is é sin nuair a dheineann siad iad a thuairisciú ar chorr ar bith.   An uair seo, thar na h-uaireannta eile ar fad, rinne siad tuairisciú ar an ócáid. Bhí an tuairisc mí chruinn, bhí sé ró ghairid agus nior thug sé a cheart don ocáid.  Tá an ghearán déanta – ach bog ar aghaidh anois, tá an seó sin thart agus bí ag smaoineamh is ag beartú ar an gcéad ocáid eile chun aird an phobail a dhíriú ar an mór cheist. 

An rud ar cheart a dhéanamh má tá ocáid eile chun a bheith ann, go mbeadh sé nach mór beo ar You Tube, nó a chothrom, le go bhfeicfeadh an domhan mór é gan an BBC a theacht sa tslí chun a leagan leath bhacáilte a thabhairt.   Go deimhin ba cheart smaoineamh ar You Tube agus ocáid a reachtáil díreach ar an meán sin amháin agus féachaint conas mar a eiríonn leis.  Tá sé saor in aisce agus tá sé iomlán faoi do smacht….Agus cinnte go bhfuil go leor léiritheoirí teilifíse thart chun cuidiú libh jab ceart a dhéanamh de….

Feicim anois go bhfuil litir éisithe ag an BBC ag tabhairt a taobh den scéal.  Tá siad ag seasamh leis.  An aon íontas é sin?  Fagfaimís an scéal mar atá sé….

litirchuigpobalonbbc