Cé a sheasfadh i dtoghchán?

Mairtín Ó Muilleoir ar chamchuairt a thoghcheantar nua le déanaí - b'fhearr do gan bacaint leis an fógra saor in aisce do Starbucks agus gnó a thabhairt do chaifé dúchasach ar Bhóthar Lios na gCearrbhach!

Tá sé ina scéal nuachta ar Nuacht 24, ar an mBBC agus ar an Andersonstown News – agus ar na meáin eile is dócha – go bhfuil Máirtín O Muilleoir tar éis a ainm a chur chun tosaigh d’ainmniúchán Shinn Féin i gceantar Bhalmoral i ndeisceart Bhéal Feirste i dtoghchán Chomhairle Chathrach Bhéal Feirste.     Bhí sé ina chomhairleoir theana féin – agus nach aerach an Chomhad Chomhairleora a bhí ag an Muilleorach – ach tá na blianta caite aige ag togáil ghnó Grúpa Mheáin Bhéal Feirste.    Is iomaí uair a chuaigh sé sa bhearna baoil lena chuid airgid féin – le Lá, le Daily Ireland agus anois leis an Irish Echo – agus táimse buioch as sin. Nuair a chuaigh sé sa bhearna baoil roimhe seo, ba é a bheatha agus beatha a chlann a raibh i gcontúirt nó bhíodh na dílseoirí ag iarraidh a leithéid a mharú an uair úd. Bhí a theach leathscoite i gceantar na bhFal níos cosúla le dún ná tigh clainne.

Is cinnte gur maith an rud é go bhfuil leithéidí Máirtín Ó Muilleoir sásta dul ar ais sa bhearna bhaol pholatúil – cé go bhfuil an dainséar ó na dílseoirí laghdaithe má tá sé imithe i dtreise ó na h-easaontóirí – tar éis do an oiread a bhaint amach is atá bainte amach aige i gcúrsaí gnó.

Tá na meáin – Eaglais ár linne – lán le daoine barrthabhachtacha atá ag iarraidh stiúr a chur ar an dtír. Chuala mé Fintan O’Toole, an Saoi gan locht, ag caint ar an raidió inné.  An rud a dúirt sé nuair a cuireadh an cheist air seasamh don Dáil, nár mhaith leis criochnú mar chúlbhínseoir agus go dtarlódh an rud ar thárla do George Lee do féin.

Ní theastaíonn ó leithéidí FOT, árdshagairt na meáin,  bheith ag freastal ar shocraidí agus ag deisiú cúl bhóithre is a léithéid. Go deimhin ba mhaith leo bheith sa Dáil ach nior mhaith leo a lámha a sailiú le cúrsaí toghcháin. Ba mhaith leo bheith tofa de réir Chóras an Liosta. De réir mar a mhéadódh ceatadán tacaíochta an pháírtí sa fíor toghchán, thoghfaí níos mó ó liosta an pháírtí sin agus, dár ndóigh, bheadh leithéidí FOT ar bharr an liosta.

Anois cuirim seo i gcomparáíd le cur chuige Uí Mhuilleoir. Tá sé ag cur a ainm sa chró dá pháírtí – agus fagfaidh mé mo dhearcadh i leith a pháirtí ag an doras an uair seo – chun seasamh i dtoghchán Comhairle Cathrach. Cheapfá, fán dtrath seo, go mbeadh a leithéid ag fánacht ar shuíochán Westminster Gerry A seachas bheith á chrá féin le na cosáín i mBalmoral agus leis an bhfadhb ollmhór maidir le madraí agus a bhfagann siad ina ndiaidh i bPáirc Ormeau.

Tá sé sin neamh choitianta. An bhfuil plean ann go mbeidh Máirtín ina ard mhéara ar Bhéal Feirste – nach deas an díoltas é sin ar leithéidí Sammy Wilson agus Rhonda Paisley – agus go mbeidh sé ina Bhall Tionóil ina dhiaidh sin agus, cá bhfios, ina Aire Cultúr?

Guím gach rath air ina chuid iarrachtaí ach sílim gur mór an trua é go bhfuil sé ag seasamh do pháirtí atá tar éis droch úsáid a bhaint as agus a thabhairt don Ghaeilge. Ní doigh liom go bhfeiceann MOM an scéal sa tslí ceanna a fheicimse é – nó dá bhfeicfeadh rithfeadh sé céad míle ó pháirtí a fhéadfadh droch úsáíd a bhaint as féin.

Agus sinn ag caint ar iarrthóirí do Shinn Féin atá gaol acu le nuachtán, an mbeidh Trevor O Clochartaigh ag seasamh in Iarthar na Gaillimhe do Shinn Féin san Olltoghchán atá le teacht?  Nó an bhfuil scoilt eile tarluithe sa pháirtí sin?

Gaelscéal – an scéal is déanaí

Faoi dheireadh thiar, tá cúrsaí maidir leis an iarratas a bhuaigh an chomórtas Fhoras na Gaeilge chun nuachtán sheachtainiúil a aimsiú ag bogadh chun tosaigh.   Tá sé fógartha go bhfuil Trevor O Clochartaigh, sean chara liom féin agus iarrthóir Shinn Féin sna toghcháin áitiúla i nGaillimh anuraidh, ceaptha ina Bhainisteoir Tionscadail ar an mbeartas seo.    Nil a fhios agam cad a chiallaíonn an fógra seo don chaidreamh idir SF agus Trevor – ach más amhlaidh go bhfuil deireadh leis agus aghaidh á thabhairt ag an bhfear ildánach seo ar thionscnamh nua, is ionann méala na polataíochta agus bua na Gaeilge.  [Ní h-é sin an chéad uair a tharla a leithéid!]

De réir teachtaireachta a fuair mé mar r-phost aréir [Dé Satharn] timpeall 11 a chlog, tá Torann na dTonn Teo, an comhfhiontar idir Eo Theilifís agus an Curadh Chonnachtach, ag lorg Eagarthóir, Iriseoirí agus Dearthóirí, chun dul i mbun oibre leis an nuachtán nua seo a thabhairt ar an saol.

Cibé dream a cheapfar sna postanna seo, beidh dúshlán rompu.   Tá Foinse ar an bhfód arís agus ag mealladh leitheoirí úra agus fógrai agus an nuachtán a bhunaigh Pádraig O Céidigh i 1996 á scaipeadh saor in aisce in éineacht leis an Irish Independent.  Taithníonn sé liom féin corr alt a chur ar fáil don nuachtán nua agus caithfidh mé a rá go bhfuil aischothú maith á fhail agam féin dá bharr.  Tá daoine ag léamh na Gaeilge ná raibh á léamh riamh roimhe, fiú ag an uair is fearr do Lá Nua/Foinse.

Is maith an rud é do Gaelscéal, más é sin an ainm a bheidh ar an nuachtán nua, go bhfuil níos mó den phobal ag léamh na Gaeilge a bhuiochas do Foinse.  Ciallaíonn sé go bhfuil líon níos mó leitheoirí Gaeilge ann – agus ní olc an  scéal é sin do dhuine ar bith atá ag cur ábhar leitheoireachta fónta ar fáíl trí Ghaeilge.

Ag an am chéanna, tá cúinne ar leith don mhargadh curtha faoi smacht ag Foinse agus beidh ar Gaelscéal a chruthú go bhfuil sé éagsúil ón nuachtán atá ann theana féin.   Ar eagla na mí thuisceana, nílim ag déanamh beag de Nuacht 24 – is amhlaidh gur doigh liom go bhfuil misean eile á chomhlíonadh ag mo chairde ó thuaidh agus tiocfaidh mé chuige sin ar ball beag.

An dúshlán atá roimh fhoireann Gaelscéal, an nuachtán nua-aimseartha iomlán a chur ar fáil.  Beidh ar an nuachtán seo bheith ina fhoinse nuachta, gan amhras, ach anuas ar sin, ós rud é go bhfuil é á fhoilsiú ar an Aoine, beidh air bheith ina iris dheireadh seachtaine, cosúil le h-iris an Irish Times ar an Satharn.   Is rud éagsúil an nuachtán anois thar mar a bhí nuair a thosnaigh Foinse nó Lá, an uair sin ba leor nuacht.  Anois tá an Idirlíon ann agus níl beatha chalóg sneachta ag scéal nuachta.   Caithfidh anailís agus greann bheith sa nuachtán nua seo, caithfidh faisean agus ceol bheith ann, spórt agus saoire, na cleasanna chun bheith beo le linn an chúlú eacnamaíochta agus comhairle conas cur le do stór airgid le bheith rachmasach id ghnó/shlí beatha.

Sa chur chuige seo atá á mholadh agam, beidh níos lú tabhacht leis an ndeighilt shaorga gan brí sa saol chomhaimseartha idir an Ghaeltacht agus an domhan nach bhfuil sa Ghaeltacht oifigiúil ach atá Gaelach mar sin féin, an oiread is go bhfuil an Ghaeltacht féin Gaelach pé scéal é.

Ba cheart go mbeadh tuairisceoirí/comhfhreagraithe sna reigiúin éagsúla ar fuaid na tíre ach ní gá gur i gceantair Gaeltachta a bheadh siad lonnaithe.  Is leor blaiseadh den saol mar atá sé id reigiún féin chun leithscéal a thabhairt don ceannaitheoir nuachtáin Gaelscéal a cheannach – ní fheadar an fiú mar shampla eagráin éagsúla le príomhleathnaigh difriúla le h-aghaidh gach mór reigiún [Mumhan, Laighean, BAC, Connacht agus Uladh] a fhoilsiú?  An mbeadh sé ró chostasach ó thaobh cló de?  Nó arbh fhiú an tairbhe an trioblóid.

Nior cheart go mbeadh na colúnaithe ró throm – nílim ag caint ar chúrsaí meachan anseo – agus go mbeadh réimse a suimeanna níos leithne ná polataíocht, an tuaisceart, spórt agus An Ghaeilge.    Tá go leor ábhair eile le plé ann – is beag tuairisciú a dheintear i nGaeilge ar chúrsaí timpeallachta mar shampla.   Tá gá freisin le na bearnaí sna meáin Bhéarla a aithint – is náireach a laghad trachtaireachta a dheintear sna meáin Bhéarla ar cheol thraidisiunta agus amhránaíocht ar an sean nós in ainneoin gur léir dom go bhfuil fás mór ar an suim sna reimsi seo de chultúr na hÉireann faoi cheilt, mar a thug Dónal O Corcora uirthí.

Táim ag scríobh liom anseo agus anois tuigim gur féidir go mbeidh daoine ag baint usáide as mo chuid tuairimí agus iad á gcur féin san áireamh do na postanna seo. Gach seans freisin go mbeidh an oiread daoine nach n-aontóidh liom faoin fhís atá agam.  Ach, ar a laghad, tá fís agam.   B’fheidir nach ciallmhar an mhaise sin dom!

Is é an príomh suim atá agam go mbeadh nuachtán fónta inmharthanach ann, nuachtán a bheidh ábalta seasamh ar a chosa féin gan ró mhoill agus bheith beo gan deontas ó Fhoras na Gaeilge.   Tá súil agam go mbeidh sé beo de bharr go bhfuil suim ag daoine le Gaeilge í a cheannach agus a léamh agus tuilleadh a lorg ina dhiaidh sin.

Is beatha teanga í a léamh….

Deireadh seachtaine i gConamara

Oíche Dé Domhnaigh atá ann agus tá deireadh ag teacht le mo dheireadh seachtaine i gConamara. Cé go raibh sé fliuch báite furmhór an ama, bhaineas spórt as mar a bhain na páisti agus iad ag rince sa chaislean ‘bouncy’ sa ghairdín. Bhí siad faoi chlúdach i rith an ama cé go raibh orm athrú stocaí a bheith ar fáil go mion is go minic.

Ar aon nós, ritheann smaointe fánacha liom ag a leithéid seo d’am. Tugaim m’athair chun cuimhne, suaimhneas sioraí do, agus ansan cruann mo dhearcadh, nuair a smaoiním ar an raic atá fagtha ag an gcriú mí fhortúnach atá i gcumhacht.

Le linn na seachtaine fograíodh go mbeadh Ryan Tubridy ina láithreoir nua ar an Late Late Show. Maith go leor. De réir dealraimh dúirt sé in agallamh le linn na seachtaine nach léann sé an Sunday Independent agus fuair sé íde béil as ucht seo inniu sa nuachtán céanna ó mo shean chara, Eoghan Harris. Dar le Harris is peaca é do a leithéid a rá agus a thabhairt le fios go bhfuil sé ar shlí éigean ró uasal don Indo.

Léimse an Indo -agus légh mé riamh é. Tá sé tabhachtach léargas a fháil ón dtaobh eile. Agus bhíos á léamh inniu agus ag smaoineamh ar an slí nár staon an nuachtán ó bheith ag tacú le Bertie agus a cháirde roimh an Olltoghchán in 07 agus an oiread is a bhíodh siad ag caitheamh anuas ar George Lee agus David McWilliams agus aoinne eile a shoilsigh solas ar chaimiléireacht an Rialtais. Ní cheapfá gur an nuachtán céanna atá ann inniu agus scuaine colúnaithe ag tabhairt le fios go bhfuil seo ar an Rialtas is measa riamh agus gurb é Brian Cowen an Taoiseach is measa riamh.

Mar a bhím á mheabhrú díbh go minic, thugas le fios go gcaillfeadh FF suas le 35 suiochán in Olltoghchán 07 in alt a fhoilsíodh i Lá Nua. Chreideas go raibh an tóin ag titim as cúrsaí eacnamúla agus go raibh an géarchéim sna seirbhísí poiblí – cúrsaí sláinte is oideachais go h-áirithe chomh h-olc go gcaithfí amach ar a dtónacha iad. Níor tháinig an tuar ar an dtairngreacht sin ag an am. Ach tiocfaidh sé go luath.

Thugas faoi ndeara gur cailliúint 35 suíochán a bhí a thuar do FF san Indo inniu agus John Drennan ag scríobh faoi Olltoghchán nach bhfuil fógartha go fóill….

Chasas le Seosamh Ó Cuaig, glór neamhspleach Chonamara, tar éis aifrinn ar an gCeathrú Rua inniu. Tá sé ina iarrthóir sna toghcháin áitiúil – go n-éirí leis. Tá sean cara eile liom san iomaíocht leis i gConamara – Trevor Ó Clochartaigh. Guím gach rath ar Trevor freisin cé go gcreidim gur sa pháirtí mí cheart atá sé. Tá sé ag seasamh le SF.

Tréaslaím a bhua le fear Uibh Fháilí….sa ghalf. Rinne tú go maith a Shane Mhic an Labhradh. Aon ghaol agat le laochra peile Uibh Fháilí?

Aréir bhíos ag faire ar an Eurovision. An bhua ag fear óg an Iorua agus amhrán maith freisin ag bean na hÍoslainne. An chéad uair eile, caithfidh RTÉ amhrán Ghaeilge a sheoladh go dtí Osló. Bhaineamar triail as turcaí anuraidh agus amhrán Meirceánach i mbliana – cad faoi amhrán a léiríonn rud éigean faoi chultúr dúchasach na hÉireann i 2010?

Beag an baol…píosa deas sa Sunday Business Post inniu faoi Ghradaim Chumarsáide an Oireachtais. Tagairt domsa ann agus m’ainmniúchán ar ghearrliosta na gcolúnaí is fearr. An é seo mo bhliain? Cá bhfios….